Empedokles z Agrigentum (ok. 495 – ok. 435)
Podjął próbę pogodzenia teorii niezmiennego i niezniszczalnego bytu eleatów z opartym na doświadczeniu obrazem zmiennej rzeczywistości Heraklita. Tym, co w świecie i rzeczach jest niezmienne i trwałe, są podstawowe składniki-pierwiastki rzeczy: ziemia, woda, powietrze i ogień, zmienne zaś i zniszczalne są same rzeczy, które są układami i mieszaniną 4 podstawowych elementów (pluralizm). Cząstki same z siebie są nieruchome i bezładne (zerwanie z pojęciem materii ożywionej i pozostającej samoczynnie w ruchu), w ruch wprawiają je 2 siły: przyciągania i odpychania (miłości i nieprzyjaźni). W ten sposób Empedokles dokonał rozdziału jednolitej, ożywionej materii hylozoistów na 4 pierwiastki i 2 siły, które miały stanowić najgłębszą osnowę zmieniających się rzeczy. Stosując teorię 2 sił i 4 pierwiastków w biologii, zapoczątkował myśl o ewolucji i doborze (przyjmował, że organizmy żyjące powstały na drodze przypadkowego łączenia się uformowanych już organów, przy czym mniej doskonałe ustępowały formom doskonalszym), w psychologii natomiast – naukę o temperamentach. Opracował też szczegółową teorię postrzegania zmysłowego tłumacząc wrażenia jako wynik bezpośrednego zetknięcia się organu zmysłowego z "wypływami" rzeczy, które przedostają się przez pory do zmysłów.
Na podstawie: Mieczysław Grzesiowski, Kierunki filozoficzne [w:] Słownik kultury antycznej, pod red. L. Winniczuk, Warszawa 1991.