Najciekawsze interpretacje porównawcze

Wybór i opracowanie – Bożena Chrząstowska

CZĘŚĆ I: 1974-1978

Przedstawiony tu wybór zawiera dziesięć prac – interpretacji porównawczych – napisanych przez uczestników konkursu olimpijskiego na eliminacjach centralnych w latach 1974-1978. Wypowiedzi laureatów powstały więc w ciągu pięciolecia, na Olimpiadach 1V-VIII, w sytuacji kiedy olimpiada polonistyczna już "okrzepła" po pierwszych trzech próbach, a formy egzaminacyjne konkursu olimpijskiego, w tym również interpretacje utworów poetyckich, nie zaskakiwały kandydatów całkowitą nowością na tle tradycyjnych sposobów sprawdzania wiedzy i umiejętności.

Trzeba zaznaczyć, że nie przytaczamy tutaj wszystkich najciekawszych interpretacji; zostały one wybrane spośród wielu równie interesujących. Każda z tych prac uzyskała ponad 20 punktów (na 30 możliwych), każda więc oceniona została powyżej stopnia dobrego (16 punktów). Wybór bezwzględnie najlepszej interpretacji byłby bardzo trudny, gdyż każda olimpiada dostarcza kilka lub kilkanaście prac jednakowo wartościowych, chociaż innych. Właśnie ta różnorodność sposobu interpretacji i sposobu pisemnej werbalizacji doświadczeń lekturowych stała się podstawą wyboru: prace dobrano tak, aby ukazywały one różne style odbioru i różne przekazy dokumentujące odbiór sztuki poetyckiej. Z tego powodu trzeba było nieraz zrezygnować z interpretacji ciekawszej na rzecz bardziej typowej, choć także dobrej. Nieraz o zaniechaniu publikacji w niniejszym wyborze decydowała objętość pracy: olimpijczycy piszą dużo (w ciągu 4-5 godzin!), niekiedy po 12-15 stron rękopisu, co ma także wpływ na jakość wypowiedzi. Pisząc pośpiesznie, kandydaci nie zawsze mają czas na ostateczne wygładzenie języka i stylu. Wybór nie zawiera więc prac najlepszych, są to jednak interpretacje charakterystyczne dla "olimpijskiego" poziomu lektury.

Wypowiedzi laureatów drukujemy anonimowo (opatrując je datą olimpiady i numerem szyfru) z powodów wyżej przedstawionych; bardzo dobrych prac jest znacznie więcej, trzeba by więc gwoli sprawiedliwości opublikować wszystkie! A przecież nie o to chodzi, zwycięzcy otrzymali już należne im laury. Prace olimpijczyków mają służyć wszystkim następnym uczestnikom konkursu jako świadectwo osiągnięć i – niekiedy – drobnych potknięć. Warto uświadomić sobie wysokość poprzeczki, którą zamierzamy przeskoczyć.

Interpretacje porównawcze cytujemy w całości, tylko w nielicznych wypadkach z nieznacznymi skrótami. We wszystkich pracach poprawiono interpunkcję i ortografię (sic!). Pozostawiono wiernie, bez żadnego retuszu język i styl wypowiedzi, nawet jeśli zdarzały się jawne błędy gramatyczne. Takie miejsca opatrywano w cytowanych tekstach znakiem: [!]. Niejasność i drobne błędy merytoryczne oznaczono: [?] albo [?!]. Poważniejsze nieporozumienia zostały wyjaśnione w przypisach. Opublikowane w wyborze prace stanowią podstawowy materiał do komentarza metodycznego, który został zawarty w artykule O interpretacjach porównawczych.


 * C. K. Norwid – Bema pamięci żałobny-rapsod
Z. Herbert – Pieśń o bębnie [»»»]

 * J. A. Morsztyn – Przechadzka
B. Leśmian – W polu [»»»]

 * A. Mickiewicz – Gdy tu mój trup...
K. Wierzyński – Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny... [»»»]

 * J. Kochanowski – Pieśń XXIV
A. Mickiewicz – Wizyta Pana Franciszka Grzymały [»»»]

 * C. K. Norwid – Ostatni despotyzm
E. Brylll – *** [»»»]

 * J. Czechowicz – Śnica i śniegowica
J. Tuwim – Zadymka [»»»]

 * J. Przyboś – Jesień 42
T. Różewicz – W teatrze cieni [»»»]

 * A. Naruszewicz – Balon
Z. Herbert – Naprzód pies [»»»]

 * J. Słowacki – Los mnie już żaden nie może zatrwożyć
T. Gajcy – Przed odejściem [»»»]

 * K. K. Baczyński – Spojrzenie
W. Szymborska – Fotografia tłumu [»»»]

Źródło: Olimpiada Literatury i Języka Polskiego, pod red. B. Chrząstowskiej i T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1988, wyd II.