Metoda zajęć praktycznych

Metoda oparta na działalności praktycznej uczniów. Polega na wiązaniu teorii z praktyką, inaczej: na stosowaniu wiedzy w rozwiązywaniu zadań praktycznych.

I. Funkcja dydaktyczna

Rozwijanie umiejętności sprawnego i poprawnego językowo wypowiadania się ustnego i pisemnego, pisania ortograficznego, czytania ze zrozumieniem, analizowania, interpretowania, recytowania tekstu literackiego na podstawie określonej przez program nauczania teorii z zakresu praktycznej stylistyki, nauki o języku, zasad ortografii, zasad kultury żywego słowa, teorii i historii literatury. W wyniku zorganizowanej przez nauczyciela działalności ucznia staje się on twórcą czegoś, np. tekstu opowiadania, inscenizacji utworu, interpretacji wiersza, ilustracji do niego. Taka praktyczna działalność zmienia jego doświadczenie, np. świadomość językową, zdolność percepcji dzieła literackiego, sposób myślenia i formułowania myśli za pomocą słów.

II. Warunki doboru

Metodę zajęć praktycznych wybiera się zawsze wtedy, gdy przed nauczaniem stawia się jako dominujący cel kształceniowy, gdy zdobycie wiedzy nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem pomagającym opanować umiejętności i nawyki. Np. dominującym celem wprowadzenia wiedzy na temat akcentu wyrazowego w kl. V nie jest cel poznawczy, lecz kształceniowy: wyćwiczenie umiejętności poprawnego akcentowania wyrazów stanowiących wyjątek od zasady akcentowania wyrazów w języku polskim.

III. Etapy metody zajęć praktycznych

  1. Uświadomienie uczniom celu działania praktycznego i jego znaczenia. Jest to etap tworzący motywację uczenia się, uczeń mianowicie zdobywa przekonanie o praktycznej, życiowej przydatności wiedzy, może się budzić w nim ambicja jej zdobycia i doskonalenia umiejętności.
  2. Zapoznanie ucznia z zasadami, jakimi się powinien kierować wykonując zadania, np. pisząc sprawozdanie bądź rozprawkę, analizując utwór literacki lub wypełniając odpowiednimi literami luki w podanych wyrazach.
  3. Pokaz działania wzorowo wykonanego, zawsze pod kierunkiem nauczyciela. Np. po zapoznaniu się z zasadami poprawnej recytacji wiersza uczniowie słuchają wzorowej recytacji nauczyciela lub z taśmy (płyty) w wykonaniu aktora; zanim zaczną układać samodzielnie opis przedmiotu, najpierw redagują tę formę wypowiedzi w klasie, jako wzór, a również czytają i analizują opisy wyodrębnione z tekstów literackich bądź napisane przez uzdolnionych kolegów.
  4. Pierwsze próby wykonywania czynności, a więc układania opisu, przygotowania przemówienia, analizowania wiersza itp. Nie powinny one być ocenione ujemnie.
  5. Samodzielne doskonalenie umiejętności praktycznych według ustalonego wzoru, na podstawie poznanych zasad działania.

IV. Metoda zajęć praktycznych w procesie nauczania

Wymienione (w p. III) etapy mogą występować jako kolejne, bezpośrednio się ze sobą wiążące ogniwa jednej lekcji, ale również w odstępach czasowych i z różną częstotliwością. Na przykład 1., 2. i 3. etap uświadamiający uczniom cel nauczania ortografii i zapoznających ich z zasadami ortograficznymi w zakresie pisowni rz, może wystąpić jednorazowo, i to nawet na oddzielnej lekcji; na każdej następnej ćwiczącej pisownię wyrazów z rz pomija się już te etapy (ewentualnie przypomina się tylko zasady), a realizuje etapy 4. i 5. albo tylko 5. Wprowadzenie nowej formy wypowiedzi, np. opisu sytuacji, może nastąpić na lekcji obejmującej wszystkie etapy, jednakże doskonalenie tej formy będzie już wielokrotną realizacją 5. etapu, zarówno w klasie, jak w pracy domowej.

[...]

Źródło: Maria Nagajowa, ABC metodyki języka polskiego, Warszawa 1995, wyd. II.