Czego dowiesz się sam, tego się nauczysz!
Ostatnie zmiany

Czasownik – jednokrotność i wielokrotność

Czasowniki jednokrotne – to czasowniki oznaczające czynność lub stan o przebiegu jednorazowym (np.: machnąć, błysnąć, grać, spać, chodzić).

Czasowniki wielokrotne (a. częstotliwe) to czasowniki oznaczające czynność lub stan, które się powtarzają (np.: machać, błyskać, grywać, sypiać, chadzać). Czasowniki wielokrotne tworzy się od jednokrotnych za pomocą odpowiednich przyrostków (np. -a-, –wa-) i przedrostków (np. po-), często przy jednoczesnej wymianie samogłoski rdzennej (np. w -a-, –o-), np.: powstać – powstawać; siedzieć – siadywać; płakać – popłakiwać; nieść – nosić; chodzić – chadzać.

W zakresie tworzenia form wielokrotnych od jednokrotnych trudno o ustalenie ścisłych reguł i prawideł, dlatego należy zachować ostrożność przy posługiwaniu się czasownikami w tych postaciach. W wielu czasownikach możliwe są oboczne formy wielokrotne (np.: ogołacać a. ogałacać; odosobniać a. odosabniać; upodobniać a. upodabniać), jednakże niektóre z nich są rzadziej używane (np. wykańczać – rzad. wykończać), inne są tylko regionalnymi odmianami form ogólnopolskich (np. spóźniać się – reg. spaźniać się); inne wreszcie są po prostu niepoprawne, np.: udawadniać – (zamiast: udowadniać, rzad. udowodniać); wypagadzać się (zamiast: wypogadzać się); upadabniać – (zamiast: upodabniać, rzad. upodobniać).

Niepoprawne są również często używane w języku mówionym formy wielokrotne: wyłanczać, przełanczać, okranżać – (zamiast: wyłączać, przełączać, okrążać), oraz formy: wysłuchywać – (zamiast: wysłuchiwać); kupywać (zamiast: kupować).

Źródło: Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 1998, wyd. XVIII.

Opublikowano 14.03.2012 r.

SHI
Ostatnie zmiany