"Świętoszek" Moliera jako komedia charakterów
Cele: po zajęciach uczeń powinien:
| Wiedzieć (zapamiętać i znać) | Umieć |
| Charakterystyczne cechy postaci i wydarzenia w komedii Moliera. Budowę klasycznej komedii francuskiej. Przebieg wydarzeń w utworze. |
Wskazać cechy komedii charakterów. Scharakteryzować i ocenić typ "świętoszka". Scharakteryzować pozostałe postaci komedii i wyjaśnić ich rolę w utworze. |
| Rozumieć | |
| Pojęcia: obłuda, dewocja, hipokryzja; komedia sytuacyjna, komedia charakterów. |
- Cel wychowawczy: uwrażliwienie uczniów na przejawy obłudy i dewocji.
- Metody: pogadanka, objaśnienie, dyskusja dydaktyczna.
- Formy pracy: praca indywidualna.
- Materiały, pomoce naukowe: tekst utworu Moliera, bajka "Dewotka" I. Krasickiego, fr. Ewangelii wg św. Mateusza.
- Czas zajęć: dwie jednostki lekcyjne.
Przygotowanie do lekcji
Uczniowie czytając tekst w domu, zaznaczają fragmenty, które pozwalają na charakterystykę poszczególnych postaci.
Przebieg lekcji
- Zarysowanie kontekstu literackiego: krótkie przypomnienie wiadomości nt. klasycyzmu francuskiego.
- Przedstawienie reakcji na wystawienie komedii w 1664 r. Postawienie problemu: co takiego w sztuce spowodowało tak wielkie oburzenie?
- Omówienie budowy klasycznej komedii:
- Trzy jedności w utworze Moliera;
- Przebieg akcji: funkcja rozbudowanej ekspozycji, cel późnego wprowadzenia postaci głównego bohatera, niekonsekwencje kompozycji (niezrealizowany plan Doryny z a. II, sc. IV), rozpoznanie kulminacyjnej sceny komedii (a. V, sc. IV, Elmira, Tartuffe, Orgon), sztuczność zakończenia;
- Wprowadzenie pojęć: komedia sytuacyjna (intrygi), komedia charakterów;
- Zebranie argumentów pozwalających uznać utwór Moliera za komedię charakterów.
- Charakterystyka głównych postaci komedii z wykorzystaniem wybranych cytatów i kontekstów:
- Pani Pernelle (kontekst: I. Krasicki, Dewotka), Tartuffe (kontekst: fr. Ewangelii wg św. Mateusza (6, 1-2, 5, 16)) – wykazanie podobieństw postaci, określenie cech typu "świętoszka";
- Orgon, Kleant – wykazanie różnic, zestawienie kontrastowych cech w tabeli; problem: dlaczego Orgon zaufał Tartuffe'owi?
- Marianna i Walery – niezdecydowani kochankowie, kłótnia kochanków (a. II, sc. VI);
- Elmira, Damis – dwa różne sposoby zdemaskowania Tartuffe, zestawienie różnic;
- Doryna – rola postaci służącej w komedii: zwierciadło charakterów (wypowiedzi Doryny o poszczególnych postaciach), zachowanie i wypowiedzi Doryny źródłem komizmu, ożywianie sytuacji.
- Dyskusja podsumowująca: ocena postaci i ich postępowania. Rozważenie problemu: kto ponosi odpowiedzialność za wydarzenia w domu Orgona, on sam czy Tartuffe?
Praca domowa
Sprawdź w słowniku języka polskiego znaczenia następujących słów: demagogia, obłuda, dewocja, hipokryzja, cynizm, manipulacja. Które z nich można odnieść do postaci Tartuffe'a? Odpowiedź uzasadnij.
Opracowanie: R. Bednarz.