Spójnik
Spójnik to wyraz nieodmienny, łączący zdania lub ich części. Spójniki nie rządzą żadnymi przypadkami; określają one związki zależności między wyrazami w zdaniu oraz związki między zdaniami. Związki międzywyrazowe określane przez spójniki to zwykle związki między jednorodnymi częściami zdania, np.: Drzewa i krzewy (podmioty) błyszczały od rosy. Jest młody, ale doświadczony (przydawki). Nie jadł ani nie spał (orzeczenia) od dwóch dni. Zależnie od rodzaju związku, jaki określają, spójniki dzielą się na: a) łączne, np.: i, oraz, też, także, tudzież; b) rozłączne albo alternatywne, np.: lub, albo, bądź, czy; c) wyłączające, np.: ani, ni; d) przeciwstawne, np.: a, ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, atoli, wszelako, wszakże, przecież; e) wynikowe np.: więc, zatem, tedy, to, toteż, przeto, mianowicie, dlatego; t) synonimiczne, np. czyli.
Oprócz związków międzywyrazowych spójniki określają też stosunki między zdaniami – zarówno stosunki współrzędne, jak i podrzędne; np. Miasto huczało gwarem i lśniło milionem świateł. Ranki bywały chłodne, choć zaczęło się lato. @ Spójniki określające stosunki współrzędne są takie same w związkach międzywyrazowych, jak i w związkach międzyzdaniowych. Natomiast stosunki podrzędne miedzy zdaniami określane są przez spójniki podrzędne; najczęstsze z nich to: że, iż, aby, żeby, ażeby, iżby, jeśli, jeżeli, gdy, gdyby, kiedy, choć, chociaż, choćby, chociażby, aczkolwiek, jakkolwiek, ponieważ, gdyż, bo, bowiem, albowiem; np.: Wstali wcześnie, aby zdążyć na pociąg. Wiem, że nic z tego nie będzie.
Uwagi ogólne. 1. Oprócz spójników pojedynczych istnieją także spójniki podwojone, używane zwykle w pewnych utartych zespołach spójnikowych, np. zarówno... jak; dopóki... dopóty; o ile... o tyle; tak... jak. @ Człony takiego zespołu powinny występować łącznie, nie można ich rozbijać, tzn. opuszczać jednego z nich lub zastępować przez inny człon, nie należący do danego zespołu. Niepoprawna jest np. wymiana jednego członu spójnikowego w takich zespołach: o ile... to (zamiast: o ile... o tyle); tym bardziej... ponieważ (zamiast: tym bardziej... że); wprawdzie... zaś (zamiast: wprawdzie... jednak, ale); dlatego... ponieważ, dlatego... bo (zamiast: dlatego... że).
Źródło: Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 1998, wyd. XVIII.