Tematy maturalne

Tematy literackie

  1. Według W. Szekspira – Świat jest teatrem, aktorami ludzie. A kto wyznacza im role: Bóg, fatum, człowiek, przypadek?
  2. Obrazy dzieciństwa w wybranych tekstach kultury. Czy zawsze sielskie, anielskie?
  3. O których utworach możesz powiedzieć, że bronią przed jałowością życia?
  4. Romantycy muszą zginąć... Dzisiejszy świat nie dla nich... (B. Prus)
    Rozważ na podstawie wybranych tekstów kultury, jakim wartościom hołduje wiek XX.
  5. Prowincja to nie jest miejsce, tylko sposób myślenia. Przywołując utwory literackie, potwierdź słuszność stwierdzenia lub podejmij z nim polemikę.
  6. Postać kontrowersyjna – miejsce i funkcja w literaturze.
  7. Maski – ich rola i znaczenie w życiu człowieka. Rozważ problem, nawiązując do wybranych utworów literatury polskiej i obcej.
  8. Życie ludzkie jest mieszanką szaleństwa i rozsądku. Wskaż, w jakim stopniu wpływały one na postępowanie wybranych bohaterów literackich.
  9. Cywilizacja XX wieku to klęska czy triumf człowieka? Rozstrzygnij ten dylemat, odwołując się do wybranych dzieł literackich, plastycznych, filmowych...
  10. W kulturze Greków doskonałością była harmonia, w chrześcijaństwie miłość (W. Tatarkiewicz). Omów wpływ tych idei na późniejszą sztukę, a szczególnie literaturę.
  11. Służyć podczciwej sprawie, być lisem i lwem, pracować u podstaw... Odwołując się do wybranych lektur, oceń różne modele patriotyzmu przedstawione w literaturze i wiążący się z nimi typ bohatera.
  12. Nie znam roli, którą gram... (W. Szymborska) Literatura w poszukiwaniu prawdy o człowieku. Twoje rozważania na ten temat inspirowane lekturą wybranych utworów.
  13. Miejsce magiczne, cywilizacyjna dżungla, przestrzeń destrukcji... Do jakich przemyśleń na temat różnych obrazów miasta przedstawionych w literaturze skłoniła Cię lektura wybranych tekstów?
  14. Kazimierz Wyka uważał, że symbol to przede wszystkim synteza, jako przeciwstawienie sztuki analitycznej, synteza dosięgająca niezwykłych rozmiarów. Rozważ słuszność tego stwierdzenia, odwołując się do wybranych dzieł literackich.
  15. Przedstawiając swoją koncepcję bohatera tragicznego, Arystoteles w "Poetyce" napisał: litość wzbudza w nas nieszczęście człowieka niewinnego, trwogę natomiast nieszczęście człowieka, który jest do nas podobny. Czy bohaterowie tworzeni przez współczesną kulturę mogą w nas budzić litość i trwogę? Odpowiedz na pytanie, omawiając wybrane teksty kultury.
  16. ...człowiek jest natury pielgrzymiej... (C. K. Norwid) Literackie konkretyzacje odwiecznego w kulturze motywu życia-wędrówki i życia-pielgrzymki a Twoje rozumienie istoty ludzkiej egzystencji.
  17. To jest teatr na miarę naszych (...) czasów. (T. Różewicz) "Kartoteka" T. Różewicza i "Tango" S. Mrożka wobec najważniejszych problemów współczesności.
  18. Człowiek nie kamień... Jaki komentarz do słów Jana Kochanowskiego dopisali twórcy XIX i XX wieku?
  19. Pejzaże słowem malowane i ich funkcje w wybranych utworach.
  20. Uzasadnij tezę, że literatura różnych epok uczy odróżniać dobro od zła i piękno od brzydoty.
  21. Jakie wyobrażenie o człowieczeństwie pragniesz przenieść w nowe stulecie? Odwołaj się do tekstów, które wspierają Twoje przemyślenia.
  22. Dom rodzinny... idealizowany i ten karykaturalnie przedstawiony przez Ciebie w wybranych utworach literackich. Wyjaśnij przyczyny tak różnorodnego rozwinięcia przez twórców tego motywu.
  23. Na czym polega – Twoim zdaniem – siła oddziaływania teatru? Rozważ temat, odwołując się do wybranych dramatów czy inscenizacji.
  24. Arkadyjska przestrzeń, odrzucona wartość, źródło konfliktów... Do jakich przemyśleń na temat różnych obrazów domu w literaturze skłoniła Cię lektura wybranych utworów?
  25. Władza odsłania ludzi (Bias z Priene) Słowa greckiego mędrca uczyń mottem rozważań na temat władzy i jej wpływu na postępowanie i osobowość człowieka. Odwołaj się do wybranych utworów literackich.
  26. Od paraboli do groteski, od psychologicznej analizy do dokumentowania ludzkich zachowań. Twoje przemyślenia o różnych sposobach ukazywania zachowań człowieka i jego losu w wybranych utworach literackich.
  27. Co to znaczy żyć, jak istota wolna? (K. Starczewska) Zbuduj odpowiedź na jedno z najważniejszych pytań człowieka, odwołując się do wybranych dzieł literackich i filmowych. (H)
  28. Każdy ma swoje miejsce ulubione w dzieciństwie. To jest ojczyzna duszy. Zaprezentuj sposób i funkcje kreowania ojczyzny duszy w konkretnym dziele literackim lub filmowym. (H)
  29. Anonimy, kukły, szare garnitury... to bohaterowie wielu utworów XX wieku. Na wybranych przykładach scharakteryzuj ich postawy i sposoby na życie. przedstaw indywidualne i społeczne konsekwencje przyjęcia takich postaw i sposobów życia. (H)
  30. Człowiek pozbawiony korzeni kulturowych zatraci orientację we współczesności, łatwo wyrzeknie się trwałych wartości (A. Kowalczyk). Odwołując się do znanych ci dzieł literatury i innych sztuk, uzasadnij prawdziwość tego sądu lub polemizuj z nim.
  31. Młodość ma zakodowaną chęć odmiany, odrzucenia, ryzyka (J. Jarocki). Co odrzuca młodość, a co proponuje w zamian? Uzasadnij swoją odpowiedź, wykorzystując wybrane utwory literackie i zjawiska kulturowe.
  32. Wszędzie widzimy człowieka drobnym i wątłym, ale tam jest prawdziwie wielkim, gdzie usiłuje pokonać własną nieudolność. (M. Mochnacki) Zaprezentuj i oceń dwóch bohaterów literackich, którzy walcząc z własną słabością, osiągnęli wielkość.
  33. Do Europy? Tak, ale tylko z naszymi umarłymi. Rozważ sąd Marii Janion i przywołaj te utwory, które stanowiąc dziedzictwo przeszłości, kształtują poczucie narodowej tożsamości następnych pokoleń Polaków.
  34. Które utwory preferujesz jako czytelnik: te, które kopiują rzeczywistość, czy te, które kreują nowe światy? Odpowiadając na pytanie, wykorzystaj w funkcji argumentacyjnej wybrane teksty.
  35. Zhańbiony czy z poczuciem godności, upokorzony czy wolny, z kainowym piętnem czy etycznie czysty? Jaki obraz człowieka stworzyła literatura XX wieku? Przedstaw i osądź.
  36. Które utwory mają szansę przetrwać swój czas? Te, które ukazują piękno świata czy te, które mówią prawdę o nim? Odwołaj się do wybranych utworów literackich i tekstów kultury.
  37. Trudne pytania. Przedmowa do zaproponowanej przez Ciebie antologii utworów literackich. (Uzasadnij wybór tekstów, ich kolejność i przyjętą szatę graficzną.)
  38. "Nic tak nie pomaga w obcowaniu z prawdą jak nowa konwencja" (Kazimierz Brandys). Konwencje w literaturze – droga do prawdy czy bariera poznawcza?
  39. Dysonans i harmonia w literaturze wybranych epok (analiza wybranych przykładów).
  40. Cnota i szczęście: literatura dawna a współczesność.
  41. "Społeczeństwo bez przeszłości to zbiegowisko." Skomentuj słowa Stanisława Lema i rozważ, które elementy rodzimej historii i tradycji utrwalone w literaturze powinny kształtować poczucie narodowej tożsamości współczesnych Polaków.
  42. Czas "górny i durny", czas "szukania nowych, nie odkrytych dróg"... Literackie obrazy młodości w konfrontacji z dążeniami i doświadczeniami Twojego pokolenia.
  43. Pisarz – kronikarz, sędzia ludzkich czynów i obrońca wartości czy kreator nowych światów, mistrz słowa i formy? Z których funkcji wywiązali się najlepiej twórcy XX wieku? Zaprezentuj swój sąd, odwołując się do wybranych utworów literackich, bądź też innych tekstów kultury nimi inspirowanych.
  44. Nowoczesność dzieła sztuki nie ma nic wspólnego z czasem, w którym ono powstało. Niektóre teksty napisane wiele wieków temu są zdecydowanie nowoczesne. Czy podzielasz ten pogląd? Odpowiedź uzasadnij, omawiając wybrane utwory.
  45. Słowa Sofoklesa: "Cel zamierzony i cel osiągnięty – to nigdy nie jest to samo" uczyń mottem rozważań o bohaterach literackich poszukujących celu życia.
  46. Twórcy dawnych epok stawiali przed sztuką konkretne zadania. Czy współczesna literatura ma obowiązki? Rozważ problem odwołując się do wybranych przykładów.
  47. Josif Brodski twierdzi, że "przeznaczeniem dzieła sztuki zawsze jest przetrwać swego stwórcę". Omawiając wybrane dzieła powstałe do końca XIX wieku wykaż, że wypełniły one swoje przeznaczenie.
  48. Przyjmując punkt widzenia wybranych bohaterów literackich, odpowiedz na pytanie poety: "cóż jest prócz sławy co warte?"
  49. Literatura, film, teatr. Która z wymienionych sztuk najbardziej odpowiada Twojej wrażliwości? Odpowiedź uzasadnij, omawiając wybrane dzieła XX wieku.
  50. Życie to nie teatr. Rozważ tezę i zaprezentuj swój sąd, odwołując się do wybranych tekstów literackich.
  51. "Łatwiej przeniknąć świat niż samego siebie" (C.G. Jung). Przedstaw portrety bohaterów, którzy w trudnych sytuacjach odkrywali mikrokosmos swojej psychiki.
  52. Dzieła sztuki wchodzą ze sobą w związki i zależności. Na wybranych przykładach ukaż relacje między utworami literackimi lub literaturą i innymi tekstami kultury (malarstwo, rzeźba, film, itp.)
  53. "Gorzki to chleb jest polskość" (Cyprian Norwid). Czy podzielasz zdanie poety? Rozważ tezę i wyraź swój sąd, odwołując się do wybranych utworów literackich.
  54. Błądzićć jest rzeczą ludzką. Przedstaw niewłaściwe decyzje, mylne kroki lub myśli wybranych bohaterów literackih oraz skomentuj efekty ich doświadczeń.
  55. Każdy człowiek przeżywa chwile refleksji nad sensem egzystencji. Zaprezentuj te dzieła literackie (filmowe, muzyczne), które napełniły Cię optymizmem, wiarą w człowieka i w wartość jego działania.

Tematy związane z analizą tekstów poetyckich:

  1. Interpretacja do wyboru: tekstu poetyckiego: T. Różewicz: W środku życia lub tekstu prozatorskiego: Bruno Schulz: Nemrod.
  2. Odzyskanie wolności to koniec czy początek drogi? Interpretując wiersz Kazimierza Wierzyńskiego Listopad 1918, przedstaw refleksje poety na ten temat.
  3. Zinterpretuj wiersz Kazimierza Wierzyńskiego (1894-1969) Rozmowa z Orfeuszem. Zwróć uwagę na sposób, w jaki poeta wykorzystuje antyczny mit.
  4. Zwracając uwagę na przejawy ironii i jej funkcje, dokonaj interpretacji wiersza Marii Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej pt. Babcia.
  5. Analiza porównawcza wierszy: Z lat dziecięcych Bolesława Leśmiana i Elegia o lecie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego lub analiza i interpretacja jednego z nich.
  6. Zanalizuj i zinterpretuj jeden z utworów:
    a) albo wiersz Ernesta Brylla Przeprowadzka,
    b) albo fragment prozy Zbigniewa Herberta Dom.
    Zwróć uwagę na to, że dom nie jest jedynym tematem wybranego tekstu.
  7. Zwracając uwagę na rolę obrazowania fantastycznego, dokonaj analizy i interpretacji wiersza Bolesława Leśmiana Przemiany.
  8. Zinterpretuj wiersz Stanisława Barańczaka (ur. 1946) Tenorzy. Zwróć szczególną uwagę na harmonijne połączenie powagi i żartu.
  9. Dokonaj analizy porównawczej wiersza A. Kamieńskiej Matce ks. Jerzego Popiełuszki i Lamentu Świętokrzyskiego.
  10. Zanalizuj i zinterpretuj wiersz C. K. Norwida Marionetki.
  11. Władysław Broniewski: Rysunek
    Józef Baran: Apokalipsa domowa
    Podejmując analizę porównawczą wierszy Broniewskiego i Barana, określ sytuacje liryczną obu podmiotów. Zwróć uwagę na środki wprowadzające dom w sferę sacrum oraz znaki – sygnały świata zewnętrznego.
  12. Dokonaj analizy i interpretacji wiersza Urszuli Kozioł Przedpowitanie, odczytując ukazaną przez autorkę wizję człowieka przyszłości.
  13. Zinterpretuj wiersz Pan Cogito o cnocie Z. Herberta w kontekście innych utworów poetyckich dotyczących systemu wartości i postaw człowieka.
  14. Czym są słowa? – spróbuj odpowiedzieć na to pytanie interpretując wiersz Adama Zagajewskiego Rozmowa z Fryderykiem Nietzschem.
  15. Zinterpretuj wiersz Drogi kąciku porad Stanisława Barańczaka, zwracając uwagę na duchowy portret współczesnego człowieka i twórcze wykorzystanie poetyki barokowej.
  16. Zinterpretuj wiersz Krótkie życie naszych przodków Wisławy Szymborskiej, zwracając uwagę na refleksje dotyczące sytuacji człowiek w świecie.