XXXIV. Liryki lozańskie

I. Okoliczności powstania liryków lozańskich.

  • Mickiewicz jako filolog klasyczny.
  • Pobyt w Szwajcarii – wykłady lozańskie; opinie słuchaczy o wykładach poety i stosunku do niego władz administracyjno-oświatowych; sytuacja rodziny Mickiewiczów.
  • Dlaczego Mickiewicz opuścił Lozannę?

II. Które z liryków Mickiewicza nazywa się lozańskimi? Przedstaw dyskusje i argumenty historyków literatury, dotyczące czasu i miejsca powstania następujących utworów: Snuć miłość..., Nad wodą wielką i czystą, Gdy tu mój trup, Polały się łzy..., Ach, już i w rodzicielskim domu..., Uciec z duszą na listek... (na liście), Wsłuchać się w szum wód..., Śniła się zima..., Żal rozrzutnika...

III. Liryki lozańskie – poetyckie spojrzenie na egzystencję.

  • Dlaczego wiersze lozańskie określa się jako rozrachunkowe?
  • "Wiek klęski" – dlaczego?
  • Trwanie i przemijanie – czas w liryce lozańskiej.
  • Tu i tam – dwie sfery istnienia. Jakie? (Omów to na podstawie wiersza Gdy tu mój trup...)
  • Liryczne "ja" w wierszach lozańskich wobec wcześniejszej poezji Mickiewicza – przemiany i ewolucje. Porównaj podmiot liryczny utworów z lat 1833-1836: Widzenie i Żal rozrzutnika z podmiotem utworów lozańskich.
  • Introspekcja, "spojrzenie z drugiego brzegu" i poszukiwanie nowych źródeł duchowych.
  • W jakiej mierze twórczość lozańska mogła być przygotowaniem do późniejszych poszukiwań mistycznych Mickiewicza?
  • Czy po lekturze wierszy z okresu lozańskiego można odpowiedzieć na pytanie, dlaczego Mickiewicz nie zdecydował się na ich publikację?

IV. Poetyka wierszy lozańskich.

  • Oszczędność i prostota wyrazu. Analogia i paralelizm jako podstawowe zasady konstruowania świata poetyckiego.
  • Alegoria i symbol a konkretność doznania.
  • Motywy akwatyczne – ich rozmaite funkcje w poszczególnych utworach.
  • Liryczne urywki (Ach, już i w rodzicielskim domu..., Uciec z duszą na listek ... (liście), Wsłuchać się w szum wód...) w kontekście romantycznej poetyki fragmentu.

V. Wiersze lozańskie a tradycje literackie.

  • Dlaczego niektórzy historycy literatury sądzą, że utwory lozańskie (gdyby zostały wydane za życia poety) mogłyby otworzyć nowy etap w rozwoju liryki romantycznej?
  • "Poetyka lozańska" w polskiej poezji współczesnej. Przejrzyj z tego punktu widzenia wybrane utwory poetów dwudziestowiecznych i wskaż jej elementy.
  • Rola wierszy lozańskich w rozwoju polskiej poezji.
  • W jaki sposób T. Różewicz w wierszu Liryki lozańskie (z tomu Twarz trzecia) interpretuje liryki Mickiewicza?

Bibliografia:

  • J. Kleiner, Liryki lozańskie, w: tenże, Studia inedita, oprac. J. Starnawski, Warszawa 1964.
  • Liryki lozańskie Adama Mickiewicza. Strona Lemanu. Antologia, oprac. M. Stala, Kraków 1998.
  • J. Łukasiewicz, Cykl lozański jako dziedzictwo, w: Studia o Mickiewiczu, red. W. Dynak i J. Kolbuszewski, Wrocław 1992.
  • M. Maciejewski, Liryka. Romantyzm i Lozańskie liryki, hasła w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. I i II, Warszawa 1984-1985.
  • M. Maciejewski, Mickiewiczowskie "czucia wieczności". (Czas i przestrzeń w liryce lozańskiej), w: tenże, Poetyka – gatunek – obraz. W kręgu poezji romantycznej, Wrocław 1977.
  • M. Maciejewski, Przesłanie "z drugiego" brzegu. Mickiewiczowska liryka lat ostatnich, w: tenże, "Ażeby ciało powróciło w słowo". Próba kerygmatycznej interpretacji literatury, Lublin 1991.
  • A. Nawarecki, Arcydziełko Mickiewicza, w: tenże, Pokrzywa. Eseje, Chorzów-Sosnowiec 1996, lub w: Trzynaście arcydzieł romantycznych, red. E. Kiślak i M. Gumkowski, Warszawa 1996.
  • S. Pigoń, "Wiek klęski", w: tenże, Zawsze o Nim. Studia i odczyty o Mickiewiczu, Kraków 1960.
  • M. Piwińska, "I ziarno duszy nagie pozostało". Późne wiersze Mickiewicza w świetle twórczości genezyjskiej Słowackiego, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 1 lub w: taż, Juliusz Słowacki od duchów, Warszawa 1992.
  • J. Prokop, Adam Mickiewicz: "Nad wodą wielką i czystą...", w: Liryka polska. Interpretacje, Kraków 1966.
  • J. Przyboś, Wiersz-płacz; Żal rozrzutnika; Trzy wizje, w: tenże, Czytając Mickiewicza, Warszawa 1956.
  • Z. Sudolski, Profesor literatury łacińskiej, w: tenże, Mickiewicz. Opowieść biograficzna, Warszawa 1995.
  • D. Zamącińska, Historyk poezji wobec liryki lozańskiej Adama Mickiewicza, w: taż, Słynne – nieznane. Wiersze późne Mickiewicza, Słowackiego, Norwida, Lublin 1985.
  • D. Zamącińska, Ze studiów nad kompozycją wierszy lirycznych Mickiewicza, "Roczniki Humanistyczne" 1959, z. 1.
  • K.W. Zawodziński, Studia z wersyfikacji polskiej, oprac. J. Budkowska, Wrocław 1954, s. 445-447.
  • Cz. Zgorzelski, O sztuce lirycznej Mickiewicza, w: tenże, O lirykach Mickiewicza i Słowackiego. Eseje i studia, Lublin 1961.
  • Cz. Zgorzelski, Liryka lozańska: poezja snów, widzeń i pragnień mistycznych, w: Wstęp do: A. Mickiewicz, Wybór poezji t. II, Wrocław 1986, BN, s. I, nr 66 (wyd. drugie 1997).
  • Cz. Zgorzelski, Liryka romantyczna, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 1991.