XXX. Pan Tadeusz

I. Tradycje literackie Mickiewiczowskiego poematu.

  • Jakie to tradycje? Co można powiedzieć o świadomości twórczej autora Pana Tadeusza jako filologa klasycznego, znawcy klasycystycznej teorii poezji i wymowy, znawcy współczesnej krytyki literackiej i nowej literatury? Jakie dzieła samego Mickiewicza w szczególny sposób "przygotowują" Pana Tadeusza?

II. Romantyczny synkretyzm gatunkowy.

  • Jak jest zorganizowana fabuła utworu? Do jakich konwencji gatunkowych nawiązuje? Gawęda (a może "gawędowość"?) jako komponent dzieła – jaki ma ona zakres? Jaki ma związek z obrazem szlacheckiego świata? Co oznacza termin "liryczność romantyczna"?

III. "Historia szlachecka".

  • Jak zinterpretujesz ten podtytuł dzieła? Jaki ma on związek z romantycznym pojmowaniem dziejów, procesu historycznego? Na czym polega przeobrażenie narodu polskiego zobrazowane w dziele? Jakie są według autora stałe cechy ducha narodowego (co oznacza ten termin)?

IV. "Gospodarz" poematu.

  • Czy podmiot Pana Tadeusza funkcjonuje podobnie jak podmiot w romantycznych gatunkach synkretycznych (ballada, powieść poetycka, poemat dygresyjny)? W jaki sposób (bezpośrednio czy pośrednio) ustosunkowuje się on do opowiadanych wydarzeń? Jak stosunek emocjonalny podmiotu do przedstawionej rzeczywistości ujawnia się w jego "widzeniu i opisywaniu" świata? (przeprowadź porównanie z liryką opisową Sonetów krymskich). Czy rezonans liryczny jest stałą, czy tylko okazjonalną cechą narracji? Podmiot utworu a cechy romantycznego poety. Czym on się różni od poety – bohatera Sonetów krymskich czy Dziadów cz. III?

V. Pan Tadeusz i piękno romantyczne.

  • Jak określamy piękno romantyczne? W jaki sposób wiąże się ono z romantyczną "formą otwartą"? Czy znajdujesz w Panu Tadeuszu ucieleśnienie romantycznej idei "syntezy sztuk" lub "estetycznych odpowiedników?"

VI. Omów jeden z problemów:

  • A. Neosarmatyzm w literaturze romantycznej;
  • B. Litewskie "kresy" w literaturze polskiej;
  • C. Dwór szlachecki – jego architektura i dzieje;
  • D. Dom w tradycji polskiej.

VII. Wskaż formy obecności dzieła Mickiewiczowskiego w późniejszej literaturze, sztuce i w języku (do czasów obecnych). Tematy do wyboru:

  • A. Literacka recepcja Pana Tadeusza;
  • B. Adaptacje dla teatru i filmu, nagrania płytowe oraz estradowe wykorzystanie poematu (kabaret, piosenka);
  • C. "Mówienie Mickiewiczem": skrzydlate słowa, cytaty, parafrazy, aluzje itp. jako wyraz trwałej obecności Pana Tadeusza w kulturze polskiej.

Bibliografia:

  • K. Górski, Wstęp w: Pan Tadeusz, Wrocław 1981 (lub wyd. nast.)
  • J. Kleiner, Mickiewicz, t. II, cz. 2, Lublin 1948 lub 1995
  • S. Kolbuszewski, Muzyczność Pana Tadeusza, w: Romantyzm i modernizm, Katowice 1959.
  • Księga cytatów z polskiej literatury pięknej od XIV do XX wieku, ułożona przez P. Hertza i Wł. Kopalińskiego, Warszawa 1975.
  • H. Markiewicz, A. Romanowski, Skrzydlate słowa, Warszawa 1990.
  • A. Opacka, Ślady oralności w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza, Katowice 1997.
  • I. Opacki, Romantyczna. Epopeja. Narodowa. Z Epilogiem?, w: W środku niebokręga. Poezja romantycznych przełomów, Katowice 1995 lub "Polonistyka" 1993, nr 3.
  • "Pan Tadeusz" i jego dziedzictwo. Poemat, red. B. Dopart i F. Ziejka, Kraków 1999.
  • S. Pigoń, Pan Tadeusz. Wzrost, wielkość i sława, Warszawa 1934.
  • S. Pigoń, Wstęp w: A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, Wrocław 1971 (lub wydania następne), BN, s. I, nr 83.
  • S. Skwarczyńska, Na marginesach "Pana Tadeusza" (Sztuka plastyczna a gatunkowa wieloaspektowość "Pana Tadeusza" w: Mickiewiczowskie "powinowactwa z wyboru", Warszawa 1957.
  • Z. Stefanowska, hasło: Pan Tadeusz, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. II, Warszawa 1985.
  • Z. Stefanowska, Pamiętnik domowy w "Panu Tadeuszu", w: Mickiewicz. Sympozjum w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Lublin 1979.
  • Z. Szmydtowa, Czynniki gawędowe w poezji Mickiewicza, w: Rousseau – Mickiewicz i inne studia, Warszawa 1961.
  • M. Tatara, Czy "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza jest dziełem romantycznym, w: Literatura polska w szkole średniej, red. F. Bielak i S. Grzeszczuk, Warszawa 1975.
  • A. Waśko, Romantyczny sarmatyzm, Kraków 1995.
  • S. Witkiewicz, Mickiewicz jako kolorysta, Warszawa 1947 (lub inne. wyd.).
  • K. Wyka, "Pan Tadeusz", t. I: Studia o poemacie, t. II: Studia o tekście, Warszawa 1963.
  • Cz. Zgorzelski, W strefie liryczności "Pana Tadeusza", w: Zarysy i szkice literackie, Warszawa 1988, przedr. w: Obserwacje, Warszawa 1993.