XXV. Sonety krymskie

I. Okoliczności powstania Sonetów krymskich.

II. Sonety krymskie jako zapis podróży i kreacja poetycka.

  • Podróż Mickiewicza na Krym a literackie konwencje podróżowania.
  • Kim jest Pielgrzym w Sonetach, dokąd dąży. Czy Pielgrzym jest turystą?
  • Kim jest Mirza dla Pielgrzyma?
  • Podróż w nieznane i podróż wewnętrzna; poznawanie samego siebie.
  • Zdziwienie i ciekawość – w jaki sposób pojawiają się w Sonetach, dzięki jakim środkom stylistycznym?
  • Samotność podróżnika w Sonetach.

III. Orientalizm Mickiewicza.

  • Podróże romantyków a orientalizm w Sonetach krymskich.
  • Dwie próby orientalizmu: porównaj Sonety krymskie z Mickiewiczowskimi poematami "arabskimi" (Szanfary, Almotenabbi, Farys).
  • Elementy orientalne w języku Sonetów.

IV. Pejzaż krymski.

  • W Panu Tadeuszu Mickiewicz pisać będzie o Litwie: "Widzę i opisuję, bo tęsknię po Tobie". W jakiej mierze Sonety realizują już tę zasadę poetycką?
  • Konkretność wrażeń i zmysłowość opisu.
  • Widzenie a wspomnienia w Sonetach.
  • Sonetowa wizja ruin i grobów.
  • Pejzaż krymski jako tajemniczy szyfr do odczytania. Jak i o czym mówią tu Natura, Historia, Bóg.
  • Omów symboliczne znaczenie elementów pejzażu w przedstawianiu stanów duchowych "ja" lirycznego w poszczególnych utworach cyklu.

V. Tradycja i nowatorstwo w Sonetach krymskich.

  • Sonet jako gatunek literacki.
  • Co to znaczy, że Sonety krymskie stanowią cykl poetycki? Jakie środki stylistyczno-kompozycyjne pozwalają mówić w tym przypadku właśnie o cyklu, a nie tylko o zbiorze sonetów?
  • W jaki sposób Mickiewicz starał się dostosować tradycyjną formę sonetu do przekazu nowych doświadczeń? Jakie elementy (kompozycyjne, wersyfikacyjne) wprowadził i jakie pełniły one funkcje?
  • Jak można zinterpretować te usiłowania Mickiewicza, pamiętając o słowach Pielgrzyma, kończących sonet XV:
         "Tam widziałem – com widział, opowiem – po śmierci,
         Bo w żyjących języku nie ma na to głosu".
  • Dlaczego Sonety krymskie wzbudziły niechęć Kajetana Koźmiana? W jaki sposób utwory te wpłynęły na kształtowanie się polskiego romantyzmu i późniejszej poezji?
  • Spory i dyskusje historyków literatury wokół Sonetów.

Bibliografia:

  • J. Bachórz, Egzotyzm, Ł. Ginkowa, Step, A. Kowalczykowa, Pejzaż, M. Piwińska, Orientalizm, W. Weintraub, Pielgrzym, Cz. Zgorzelski, Liryka romantyczna, hasła w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991.
  • W. Borowy, O poezji Mickiewicza, Lublin 1958, t. 1.
  • S. Furmanik, Ze studiów nad sonetami Mickiewicza, w: tenże, Słowo i obraz, Poznań 1967.
  • J. Klaczko, Półwysep Krymski w poezyi, w: tenże, Szkice i rozprawy literackie, przekł. S. Tarnowski, J. Jabłonowski, A. Potocki, Warszawa 1904.
  • J. Kleiner, Mickiewicz, Lublin 1948, t. I lub wyd. poprawione Lublin 1995.
  • J. Komar, W stronę Ałuszty (Notatki o liryce Mickiewicza), "Roczniki Humanistyczne" 1959, z. 1.
  • W. Kubacki, Z Mickiewiczem na Krymie, Warszawa 1977.
  • M. Kwaśny, Jak powstała szata orientalna "Sonetów krymskich", w: Adam Mickiewicz. Materiały Śląskiej Sesji Mickiewiczowskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej..., Katowice 1958.
  • M. Maciejewski, Od erudycji do poznania. Z dziejów romantycznej liryki opisowej, "Roczniki Humanistyczne" 1966, z. 1.
  • I. Opacki, Człowiek w sonetach przełomu (sonetach Mickiewicza), w: tenże, Poezja romantycznych przełomów. Szkice, Wrocław 1972; lub w: "W środku niebokręga" Poezja romantycznych przełomów. Katowice 1995.
  • I. Opacki, hasła: Sonet i Sonety krymskie, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. II, Warszawa 1985.
  • I. Opacki, Z zagadnień cyklu sonetowego w polskim romantyzmie, w: A. Opacka, I. Opacki, Ruch konwencji. Szkice o poezji romantycznej, Katowice 1975.
  • M. Piwińska, Wschodnie maskarady, "Teksty" 1975, nr 3, lub w: taż, Złe wychowanie, Warszawa 1981.
  • J. Przyboś, Czytając Mickiewicza, Warszawa 1965.
  • L. Pszczołowska, Sonet od Renesansu do Młodej Polski, w: Słowiańska Metryka Porównawcza, t. V: Sonet, red. L. Pszczołowska, D. Urbańska, Warszawa 1993.
  • D. Seweryn, O wyobraźni lirycznej Adama Mickiewicza, Warszawa 1996, cz. I: O wyobraźni religijnej Mickiewicza lub "Ruiny" i "groby" w "Sonetach krymskich". O wyobraźni religijnej Mickiewicza, w: Religijny wymiar literatury polskiego Romantyzmu, red. D. Zamącińska i M. Maciejewski, Lublin 1995.
  • Walka romantyków z klasykami. Wstęp napisał, wypisy źródłowe ułożył i oprac. S. Kawyn, Wrocław 1960.
  • D. Zamącińska, Ze studiów nad kompozycją wierszy lirycznych Mickiewicza, "Roczniki Humanistyczne" 1959, z. 1.
  • Cz. Zgorzelski, Pielgrzym "w krainie dostatków i krasy", w: tenże, O sztuce poetyckiej Mickiewicza, Warszawa 1976 (lub wyd. nast.).