XVIII. Stanisław Trembecki: Sofijówka – poemat ogrodowy

  • Poemat opisowy w XVIII w. – tradycja i osiemnastowieczna współczesność; poematy ogrodowe; inspiracje filozoficzne; wątki etyczne; poematy wobec osiągnięć nauki.
  • Okoliczności powstania Sofijówki: autor, twórcy ogrodu, bohaterowie, tajemnice salonów Tulczyna. Spadkobiercy i rozbitkowie Oświecenia.
  • Poemat: historia i pejzaż, mit i natura; biografia – źródło więzi z historią i naturą. Wątki polityczne – panslawizm; wątki libertyńskie; panegiryzm.
  • Ogród jako przestrzeń kultury – ocalenie klasyka w świecie chaosu; kompozycja poematu – kompozycja ogrodu; przynależność gatunkowa – poemat opisowy bez opisów?
  • Budowa poematu; fabularność i świat przedstawiony; przemiany narratora. Elementy liryczne i epickie. Język poematu. Rola mitologii. Literacki program poematu.
  • Mickiewiczowska recepcja Sofijówki; romantycy o Trembeckim.

Utwory:

  • St. Trembecki, Sofijówka, wyd. J. Snopek, Warszawa 2000.
  • St. Trembecki, Pisma wszystkie, oprac. J. Kott, t. 1-2, Warszawa 1953. Sofijówka znajduje się w t. 2. Uwaga: w tym wydaniu zamieszczono pod nazwiskiem Trembeckiego także utwory kilku innych autorów piszących w XVIII w.!!!

Opracowania:

  • M. Cieński, Przekształcanie pejzażu rzeczywistego w ogrodowym poemacie opisowym, w: Pejzaże oświeconych. Sposoby przedstawiania krajobrazu w literaturze polskiej w latach 1770-1830, Wrocław 2000.
  • T. Kostkiewiczowa, Z problematyki gatunkowej polskiego poematu opisowego, w: Styl i kompozycja. Konferencje teoretycznoliterackie w Toruniu i Ustroniu, red. J. Trzynadlowski, Wrocław 1965.
  • A. Nasiłowska, Poezja opisowa Stanisława Trembeckiego, Wrocław 1990.
  • R. Przybylski, Klasycyzm, czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983 lub wyd. następne, cz. II, rozdz. 2 Rozpacz libertyna.
  • A. Witkowska, hasło Poemat opisowy, w: Słownik literatury polskiego Oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1991.