VIII. Jan Andrzej Morsztyn – mistrz konceptu

  • Zasób tekstów, gatunki, tematy i motywy.
  • Kanikuła jako cykl poetycki: liryka osobista a liryka roli; ton wyznania i ton retoryczny; tradycja przetwarzana; temat miłości; obrazy; język metaforyczny; mistrzostwo stylu.
  • Lutnia i poetyka rozmaitości: tematy; obraz plastyczny i zmienny świat; ton prosty i wyrafinowany; próby poezji intelektualnej.
  • Morsztyn tłumacz: imitacje liryczne; wobec Marina; język sensualistyczny; Cyd i klasycyzm francuski.
  • Teoria i praktyka konceptu: konstrukcja podmiotu mówiącego; technika opisu; metafora – pointa – koncept; wobec teorii konceptyzmu: Sarbiewski i De acuto et arguto, wobec praktyki Marina; sonety, epigramaty.
  • Styl: gesty wirtuoza; "sztuczna" poezja sztukmistrza; paradoksy; efekty eufoniczne; obraz barokowo bujny i klasycznie zwięzły; metafora: ornament i penetracja świata; estetyczny i poznawczy wymiar języka.
  • Idee: "ja" wobec świata: czujne zmysły, przenikliwy umysł; świadomość egotyczna i względność wartości; cyniczna koncepcja miłości; erotyzm jako prowokacja; w stronę libertynizmu.

Utwory:

  • Utwory zebrane, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1971.
  • Wybór poezji, oprac. W. Weintraub, Wrocław 1988, BN, s. I, nr 257 (i wyd. nast.).

Źródła pomocnicze:

  • Marcjalis (Marcus Valerius Martialis), Epigramy, tłum. S. Kołodziejczyk, Warszawa 1971 (i wyd. nast.).
  • G. Marino, Anonim, Adon, wyd. L. Marinelli i K. Mrowcewicz, Rzym-Warszawa 1993.
  • M.K. Sarbiewski, O poincie i dowcipie, w: Wykłady poetyki, tłum. S. Skimina, Wrocław 1958.

Opracowania główne:

  • A. Czyż, Morsztyn libertyński – poeta i Krzyż, w: Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Warszawa 1995 (lub: "Teksty Drugie" 1994, nr 2).
  • B. Falęcka, Sztuka tworzenia. Podmiot autorski w poezji kunsztownej polskiego baroku, Wrocław 1983.
  • Cz. Hernas, Barok, Warszawa 1973 (i wyd. nast.).
  • A. Nowicka-Jeżowa, Morsztyn i Marino – poeci dwóch kultur, "Barok" 1994, nr 1.
  • E. Ostrowska, Jan Andrzej Morsztyn mistrzowski, XVII-wieczny i swojski, w: Z dziejów języka polskiego i jego piękna, Kraków 1978.
  • J. Sokołowska, Spory o barok. W poszukiwaniu modelu epoki, Warszawa 1971.
  • P. Stępień, Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci. Hieronim Morsztyn, Szymon Zimorowic, Jan Andrzej Morsztyn, Warszawa 1996.
  • M. Ziółek, Między Pirronem a Epikurem. (Montaigne – Kochanowski – Jan Andrzej Morsztyn), "Przegląd Humanistyczny" 1977 nr 9.

Opracowania dalsze:

  • L. Kukulski, Precjoza Morsztynowskie, "Przegląd Humanistyczny" 1974, nr 10; 1975, nr 7, 8 i 10.
  • J. Lewański, Polskie przekłady Jana Baptysty Marina, Wrocław 1974.
  • A. Nowicka-Jeżowa, Madrygały staropolskie. Z dziejów liryki miłosnej w epoce renesansu i baroku, Wrocław 1978.
  • B. Otwinowska, "Concors discordia" Sarbiewskiego w teorii konceptyzmu, "Pamiętnik Literacki" 1968, z. 3.
  • E. Porębowicz, Andrzej Morsztyn, przedstawiciel baroku w poezji polskiej, Kraków 1893.
  • A. Sajkowski, Barok, wyd. 2, Warszawa 1987.
  • J.S. Spink, Libertynizm francuski od Gassendiego do Voltaire'a, tłum. A. Neuman, Warszawa 1974.