VII. Poeci metafizyczni: Mikołaj Sęp-Szarzyński, Sebastian Grabowiecki

  • Wobec epoki: kres humanizmu renesansowego; czasy konwersji; wątki augustyńskie; neoplatońska gleba; duchowość ignacjańska; luteranizm i kalwinizm; głód ontologii; angielska poezja metafizyczna i technika medytacji.
  • Poezja metafizyczna: świat i sprzeczności; rozum – wiara – medytacja; wiersz jako traktat; z ducha Biblii; "ja" – byt – i Bóg; ludzka wolność i niemoc; cień wizji tragicznej; łaska miłości.
  • Poezja kunsztowna: język jako narzędzie poznania; technika paradoksu; styl celowo nieprzejrzysty; aliteracje, inwersje, trudne metafory; symbolika światła; ton retoryczny; intelektualizm a wizjonerstwo.
  • Spory wokół kanonu tekstów Sępa.
  • Głosy o miejscu Sępa w procesie historycznoliterackim: renesans czy barok?
  • Rytmy abo wiersze polskie Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego – arcydzieło liryczne: poezja wyznania i liryka roli; Hiob i Dawid; tekst jako dziennik intymny; zapis doświadczenia wewnętrznego; obrazy-wizje; gatunki: sonet – pieśń – psalm.
  • Arcydzieło Sebastiana Grabowieckiego: Rymy duchowne.
  • Grabowiecki jako poeta-wirtuoz: Rymy jako dziennik liryczny; wirtuozeria strofiki i stylu; świetność sonetów; wizjonerstwo: język symboliczny – pejzaże mentalne (morze) – paradoksy.
  • Grabowiecki, poeta medytujący: samotność a nadzieja; rozdarcie wewnętrzne a wola łaski; światło Boga; czy kwietyzm?

Utwory:

  • S. Grabowiecki, Rymy duchowne, wyd. K. Mrowcewicz, Warszawa 1996.
  • M. Sęp-Szarzyński, Poezje, oprac. J. Gruchała, Kraków 1997.

Źródła pomocnicze:

  • Św. Augustyn, Wyznania, tłum. Z. Kubiak, wyd. 3, Warszawa 1987.
  • Marsilio Ficino, Teologia platońska, tłum. M. Mejor i A. Czyż, "Ogród" 1991, nr 4 (8).
  • Św. Ignacy Loyola, Ćwiczenia duchowne, w: Pisma wybrane, Kraków 1969, t. II.
  • Myśl filozoficzno-religijna reformacji XVI wieku, oprac. L. Szczucki, Warszawa 1972 (Martin Luther, O niewolnej decyzji; Jean Calvin, Nauka religii chrześcijańskiej).
  • Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Księga Hioba; Księga Psalmów; Pierwszy list św. Pawła do Koryntian; Pierwszy list św. Jana).
  • "Wysoki umysł w dolnych rzeczach zawikłany". Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993.
  • J.S. Sito, Poeci metafizyczni. (Antologia), Warszawa 1981 (lub tom: Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, wybór i przekł. S. Barańczak, wyd. 2, Warszawa 1991).

Opracowania główne:

  • C. Backvis, "Manieryzm", czyli barok u schyłku XVI wieku na przykładzie twórczości Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, w: Szkice o kulturze staropolskiej, Warszawa 1975.
  • J. Błoński, Mikołaj Sęp-Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków 1967 (i wyd. nast.).
  • A. Czyż, Ja i Bóg. Poezja metafizyczna późnego baroku, Wrocław 1988 (Wprowadzenie).
  • J.K. Goliński, Peccata capitalia. Pisarze staropolscy o naturze ludzkiej i grzechu, Bydgoszcz 2002.
  • M. Hanusiewicz, Świat podzielony. O poezji Sebastiana Grabowieckiego, Lublin 1994.
  • D. Künstler-Langner, Człowiek i cierpienie w poezji polskiego baroku, Toruń 2000.
  • A. Litwornia, Sebastian Grabowiecki, Wrocław 1976.
  • K. Mrowcewicz, Czemu wolność mamy? Antynomie wolności w poezji Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, Wrocław 1987.
  • P. Urbański, Natura i łaska w poezji polskiego baroku, Kielce 1996, rozdz. o Grabowieckim.

Opracowania dalsze:

  • P. Chaunu, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250-1550), tłum. J. Grosfeld, Warszawa 1989.
  • A. Czyż, Barok niezniszczalny, w: Władza marzeń. Studia o wyobraźni i tekstach, Bydgoszcz 1998.
  • T.S. Eliot, Poeci metafizyczni, w: Szkice literackie, Warszawa 1963.
  • J.K. Goliński, Okolice trwogi. Lęk w literaturze i kulturze dawnej Polski, Bydgoszcz 1997.
  • J.K. Goliński, Vanitas. O marności w literaturze i kulturze dawnej, Warszawa 1996.
  • Cz. Hernas, Barok, Warszawa 1973 (i wyd. nast.).
  • G. Poulet, Epoka baroku, w: Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne, Warszawa 1977.
  • A. Sajkowski, Barok, wyd. 2, Warszawa 1987.
  • J. Sokołowska, Spory o barok. W poszukiwaniu modelu epoki, Warszawa 1971.
  • W. Weintraub, Do charakterystyki stylu Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, w: Od Reja do Boya, Warszawa 1977.