Serwis Humanistyczny "Hamlet"
Uczeń
XXX OLiJP – Test językowy A i B
I. A i B: W najdawniejszym okresie historii języka polskiego, tzn. między IX a XI w., doszło do przegłosu polskiego (zwanego też lechickim). Polegał on na tym, że samogłoski e i ě, jeśli znajdowały się w wyrazie przed jakąś spółgłoską przedniojęzykową twardą (t, d, n, s, z, r, ł), a po spółgłosce miękkiej, zmieniały się odpowiednio w samogłoski o (mające dziś niekiedy postać ó) i a. Dodajmy, że aby zaszedł przegłos, po spółgłosce przedniojęzykowej twardej musiała stać samogłoska tylna (a, o lub u). W innych kontekstach (w szczególności przed spółgłoskami miękkimi oraz historycznie miękkimi, np sz, rz, (ż), cz) obydwie te samogłóski (tzn. e i ě) były wymawiane jako e. Tym spowodowane są samogłoskowe oboczności w tematach fleksyjnych wielu wyrazów, np. wiozę : wieziesz, gwiazda : gwieździe.
W późniejszych wiekach w odmianie części wyrazów doszło do ujednolicenia tematów pod wpływem analogii w stosunku do innych form tego samego wyrazu. Sprawiło to, że niektóre formy można traktować jako wyjątki od zasad przegłosu.
- Wśród poniższych form wskaż te z odstępstwami od przegłosu i zapisz je w takiej postaci, jaką powinny mieć w wyniku przegłosu.
żona, żenić się, (o) żonie, żeński;
miotła, (o) miotle, mieść, miotę;
dziad, dziedzic, (o) dziadzie;
las, leśny, (w) lesie, leśnik.
- Jakie może być pochodzenie złożenia gołoledź? Podaj dwa wyrazy, stanowiące jego podstawę słowotwórczą. W jednym z wyrazów wchodzących w skład tęj podstawy zaszedł przegłos. Czy jakaś forma odmiany tego wyrazu podstawowego zawiera odstępstwo od przegłosu?
II.
- Uzupełnij podane zdania odpowiednimi wyrażeniami z poniższej listy:
ani w ząb, ani na lekarstwo, ani na włosek, ani śladu.
- Przebiegliśmy parę ulic – kwiatów...
- On nie zna polskiego, ja zaś ... po francusku.
- Mróz przez cały styczeń ...nie zelżał.
- Sytuacja staje się niebezpieczna, a policji ...
- Objaśnij znaczenia następujących związków frazeologicznych:
- być (z kimś) po słowie
- stracić dla (kogoś) serce
- Podaj związek frazeologiczy antonimiczny względem związku:
(ktoś) milczy jak głaz – ...
III. Zanalizuj podany tekst reklamowy pod kątem poprawności językowej i wypełnij tabelę (wystarczy wpisać po 1 błędzie w każdej rubryce).
A: Skomplikowane formalności mogą w końcu stanąć kością w gardle. Dlatego proces przyznawania kart kredytowych naszego banku jest naprawdę prosty. Aby ją otrzymać, nie musisz zakładać konta czy szukać poręczyciela. Wystarczy dokładnie wypełnić aplikację, wysyłając ją z niezbędnymi dokumentami do banku. Będziesz używał kartę tak, jak czynią to 62 mln naszych klientów. To karta z "ludzką twarzą ". Dosłownie, bo widnieje na niej Twoje zdjęcie. W przenośni, ponieważ formalności ograniczone są do minimum, a życie ulatwiają liczne usługi. Jak chcesz, żebyśmy otworzyli Tobie kartę najnowszych możliwości, zadzwoń. Czekamy na Ciebie!
B: Termometr wewnętrzny. Element dekoracyjny na ścianie. Czy w twoim pokoju raz trzęsiesz się jak w febrze, raz temperatura wyciska z ciebie siódme poty? Czy system ogrzewania pracuje właściwie? Sprawdź to! Ten typ termometru udzieli Tobie odpowiedzi na te pytania. Kiedy używasz termometr, kontrolujesz temperaturę pomieszczenia, przez co możesz zaoszczędzić na kosztach ogrzewania. Poprzez codzienny monitoring temperatury możesz osobiście odczuć większy komfort otoczenina. Metoda dwupunktowego wzorcowania skali zapewnia precyzję pomiarów co do joty. Do .stworzenia tego eleganckiego wzoru są użyte najlepsze gatunki drewna, gwarantując maksyymalną jakość wyrobu i dobry smak.
| Typ błędu | Wyrażenie użyte w tekście | Wersja poprawna |
| błąd w zakresie składni rządu | ||
| błąd w użyciu imiesłowowego równoważnika zdania | ||
| nieodpowiednie użycie słowa | ||
| nieodpowiednie użycie związku frazeologicznego |
IV. Zanalizuj podane wypowiedzenie wielokrotnie złożone:
- wypisz ponumerowane wypowiedzenia składowe;
- sporządź wykres obrazujący stosunki między wypowiedzeniami składowymi;
- określ typy wypowiedzeń składowych.
A: Ponieważ poza literaturą nie istnieje chyba nic innego, co umożliwiałoby poprawianie rzeczywistości, o czym próbowałam mówić, gdy pytano się, nad czym teraz pracuję, pisanie zawsze mnie pociągało.
B: Kiedy pisarz koncentruje się na swojej pracy, od pewnego momentu zaczyna mu się wydawać, że sam jest jedynym źródłem rzeczywistości, z jakiego czerpie, bo – jak każdy autor opowieści – zawsze opisuje świat tak, jak go postrzega.
V. A i B:
| Układ rymów | |
| Jak niewiele jest ludzi i jak nie ma prawie Pragnących się o b j a w i ć... – przechodzą – przechodzą – Odpychają cię tańcząc ze sobą lub w zabawie Poufnej, klamią płynnie, serdecznie się zwodzą: Ni w s p ó ł c z e ś n i, ni bliscy, ani sobie znani, Ręce imając, śliniąc się szczelnym uściskiem. Głębia pomiędzy nimi wre i oceani, A na jej pianach – oni; bliscy czym? nazwiskiem! Świat zaś mówi: "T o - s w o i, t o k ó ł k o d o m o w e, T o - n a s i! " – szczerzej Niebo łączy lazurowe Tysiąc ludów, co rżną się przez wieki, bo szczerzej Z każdego aby jeden w spólne Niebo wierzy. - Oni zaś tańczą: łonem zbliżeni do łona, Polarnie nieświadomi siebie i osobni; Dość, że nad nimi jedna lampa zapalona I moda jedna wszystkich wzajemnie podobni. -" T o n a s i! " – M a p ę - ż y c i a gdyby ktoś z wysoka Kreślił jak m a p ę-g l o b u? ... góry i pustynie Przeniósłyby się w krótkie jedno mgnienie oka, Ocean by zaś przepadł, gdzie łza drobna płynie! (Cyprian Norwid, Kółko) |
a b a b |
- Jaki format wiersza sylabicznego został użyty w podanym utworze?
- Biorąc pod uwagę znaczenie wyrażeń: A: Gwiazda Polarna, zorza polarna, noc polarna, koło polarne, wyprawa polarna, lis polarny itp., B: współautor, współpracownik, współplemieniec itp. A: zinterpretuj neologizm poetycki "polarnie nieświadomi", B: podaj Norwidowskie (etymologiczne) znaczenie słowa "współcześni".
- A: Podaj współczesny odpowiednik formy podobni użytej w wierszu (zachowując ten sam źródłosłów). B: Jak rozumiesz neologizm poetycki "(głębia) oceani"?
- W rubryce obok wiersza uzupełnij oznaczenia literowe obrazujące układ rymów. Zaznacz klamrą wersy z rymem stycznym.
- Wypisz pary rymowe powiązane rymem gramatycznym. Określ, do jakiej części mowy należą użyte w nich wyrazy i scharakteryzuj ich formę gramatyczną.
- Spośród kilku przerzutni występujących w wierszu, wybierz tę, w której wyrazy powiązane składniowo znalazły się (na skutek inwersji) w wygłosie dwóch sąsiednich wersów. Podkreśl te wyrazy w tekście wiersza.
- A: Do jakich wcześniejszych określeń nawiązuje słowo ocean z ostatniego wersu? B: Co w wierszu Norwida tworzy ocean oddzielający ludzi, bo jest płynne?
Źródło: www.olijp.p9.pl.
