XL OLiJP – Temat 7

Hamlet - książę polski. Metamorfozy postaci hamleta w polskim dramacie i teatrze

Zagadnienia do wyboru:

  • Hamlet w porządku historycznym - jak dramat Szekspira wystawiano w polskim teatrze od prapremiery w 1798 roku we Lwowie po dzień dzisiejszy, m.in. - najznamienitsi polscy odtwórcy Hamleta?
  • Hamlet współczesny: - "polityczny" (ewent.: Hamlet swojej epoki), ze szczególnym uwzględnieniem inscenizacji po 1956 (m.in. Hamlet Leszka Herdegena w Krakowie, 1956; Hamlet Igora Przegrodzkiego we Wrocławiu, 1957; Hamlet Edmunda Fettinga w Gdańsku, 1960) oraz w latach osiemdziesiątych, po 13 grudnia 1981, także w Teatrze TV, zwłaszcza Janusza Warmińskiego, Warszawa, Teatr Ateneum 1983 i Jana Englerta, Teatr TV 1985; oddźwięk tych inscenizacji w poezji (np. "październikowe" u Herberta czy Woroszylskiego);
  • Hamlet współczesny: - "codzienny", "zwyczajny chłopak", "młody", "nagi" (w tym - obnażony wewnętrznie), tu: interpretacja postaci w inscenizacjach po 1945, np. Wilama Horzycy (Adam Hanuszkiewicz), Poznań 1950, Andrzeja Wajdy (Jerzy Stuhr i Teresa Budzisz-Krzyżanowska), Kraków, Stary Teatr 1981 i 1989, Gustawa Holoubka (Holoubek, 1962 oraz Piotr Fronczewski, 1979, w Teatrze Dramatycznym, Jan Englert w Teatrze Telewizji), Hanuszkiewicza (Daniel Olbrychski), Warszawa 1970, Marka Okopińskiego, Gdańsk 1974, Jerzego Grudy, Szczecin 1979, Henryka Tomaszewskiego, Wrocław, Teatr Pantomimy, 1979, Krzysztofa Nazara, Gdańsk, 1996, Krzysztofa Warlikowskiego (Jacek Poniedziałek), Warszawa 1999, Krzysztofa Jasińskiego, Kraków, Teatr STU, 2000 + niezrealizowany, a opisany Hamlet Radziwiłowicza w inscenizacji Swinarskiego.
  • Każdy bohater swojej epoki z natury rzeczy bywa Hamletem - jak odzwierciedla się ta prawidłowość w interpretacji postaci i dramatu?
  • Hamlet - zagadnienia interpretacji, m.in. Hamlet jako inspirator, Hamlet jako autor dramatu o Hamlecie, maska Hamleta, sztuka teatru: - teatr w teatrze, aktor - polityk, aktor - kreator świata przedstawionego, aktorstwo jako maska;
  • Hamlet w sztuce: motywy hamletyczne, przetworzenia i inspiracje, m.in. w malarstwie (Malczewski, Hamlet z margerytką, nawiązujący i do Hamleta i do Szczęsnego) i literaturze.
  • Hamlet "przetworzony" dramatycznie:
    • Horsztyński Słowackiego (inscenizacja Edmunda Wiercińskiego w Teatrze Polskim w Warszawie, 1953
    • Hamlet Wyspiańskiego (inscenizacje: Jerzego Grotowskiego, Opole; Jacka Woszczerowicza, Teatr Ateneum-Warszawa, Jerzego Grzegorzewskiego, Teatr Narodowy-Warszawa)
    • Hamlet Wtóry Romana Jaworskiego (inscenizacja Macieja Prusa, Teatr Polski-Poznań)
    • Po Hamlecie Żurka (m.in. inscenizacja Janusza Warmińskiego, Teatr Ateneum-Warszawa, łącząca się z wcześniejszą premierą Hamleta - Hamleta grał ten sam aktor), Fortynbras się upił Głowackiego.

Bibliografia (do wyboru):

  • J. Słowacki, Horsztyński (wyd. dowolne)
  • C. K. Norwid, Pisma wszystkie, PIW 1971, t. 4: Dramaty, Hamlet. Akt pierwszy. Scena druga, s. 251-263
  • S. Wyspiański, Studium o "Hamlecie" (wyd. dowolne)
  • R. Jaworski, Hamlet Wtóry, "Archiwum Literackie" t. 28, 1995 (wraz z art. rzecz komentującym)
  • J. Głowacki, Fortynbras się upił, "Dialog" 1990 nr 1
  • J. Żurek, Po Hamlecie w: Po Hamlecie i inne sztuki, Gdańsk 2002
  • Hasło: Hamlet, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa
  • Z. Krasiński, Listy do Delfiny Potockiej, Warszawa 1975
  • Z. Krasiński, Listy do różnych adresatów, Warszawa 1991, t. I, s.252-253, 466
  • E. Csató, Szkice o dramatach Słowackiego, Warszawa 1966
  • J. Kleiner, Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. I-III, Warszawa 1923
  • J. Kleiner, Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. IV, Warszawa 1927
  • A. Kowalczykowa, Słowacki, Warszawa 1994
  • A. Kowalczykowa, Dramat i teatr romantyczny, Warszawa 1997
  • D. Siwicka, Romantyzm 1822-1863, Warszawa 1995
  • J. Skuczyński, Odmiany form dramatycznych w okresie romantyzmu. Słowacki, Mickiewicz, Krasiński, Toruń 1993
  • A. Witkowska, Wielcy romantycy polscy. Sylwetki, Warszawa 1980
  • A. Witkowska, Literatura romantyzmu, Warszawa 1989
  • A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997
  • W. Chwalewik, Polska w "Hamlecie", Wrocław 1956
  • "Didaskalia" 2003, nr 57
  • Encyklopedia kultury. Teatr - Widowisko (pod red. M. Fik), Instytut Kultury, Warszawa 2000
  • M. Fik, Trzydzieści pięć sezonów. Teatry dramatyczne w Polsce w latach 1944-1979, Warszawa 1981
  • Ludwik Flaszen, Studium o Hamlecie w teatrze Laboratorium, "Notatnik Teatralny" 1992, z. 4.
  • A. Grodzicki, Reżyserzy polskiego teatru, Warszawa 1979
  • J. Komorowski, "Hamlet" Williama Shakespeare`a, Warszawa 1992
  • J. Kopciński, Którędy do wyjścia, Warszawa 2002 (Reżyserskie solówki)
  • J. Kott, Szkice o Szekspirze, Warszawa 1962, lub tegoż: Szekspir współczesny, Warszawa 1965, Kraków 1990 lub Pisma wybrane t. II: Teatr czytany, Warszawa 1991, s. 7-212
  • J. Kott, Płeć Rozalindy, Kraków 1992
  • M. Masłowski, Gest, symbol i rytuały polskiego teatru romantycznego, Warszawa 1998
  • E. Morawiec, Powidoki teatru, Kraków 1991.
  • J. Opalski, Rozmowy o Konradzie Swinarskim i Hamlecie, Kraków 1988.
  • Z. Osiński, Grotowski i jego Laboratorium, Warszawa 1980.
  • Z. Osiński, Teatr "13 Rzędów" i Teatr Laboratorium "13 Rzędów". Opole 1959 - 1964. Kronika - bibliografia, Opole 1997.
  • A. Okońska, Stanisław Wyspiański, Warszawa 1971 lub 1975.
  • M. Prussak, Wstęp, w: S. Wyspiański, Hamlet, Wrocław 1976, BN, s. I, nr 225 (lub "Pamiętnik Teatralny" 1973, z. 1).
  • Z. Raszewski, Wojciech Bogusławski, PIW, Warszawa 1972 (lub nast.).
  • D. Ratajczakowa, "Horsztyński" Słowackiego: historia, chaos, dramat, [w:] Na schodach Klio. Jedenaście ćwiczeń z myśli o dramacie historycznym, red.D. Ratajczakowa, I. Kiec, Poznań 1999.
  • J. Trznadel, Polski Hamlet: kłopoty z działaniem, NOWA, Warszawa 1989.
  • J. Walaszek, Opis spektaklu Wajdy z roku 1989 - "Dialog" 1990/nr 6.
  • J. Walaszek, Teatr Andrzeja Wajdy, Kraków 2003.
  • A. Żurowski, Szekspir w cieniu gwiazd, Gdańsk 2000.
  • A. Żurowski, Szekspir - ich rówieśnik, Wyd. Uniw. Gdańskiego, Gdańsk 2003.
  • ANDRZEJ WAJDA, Hamlet IV (Kraków 1989)
  • T. Nyczek, Teatr jaki jest: łódka "Hamleta", "Dialog" 1982, nr 1.
  • J. Walaszek, "Hamlet IV" Wajdy i Budzisz-Krzyżanowskiej, "Dialog" 1990, nr 6.
  • E. Baniewicz, Hamlet: gram dla siebie, "Twórczość" 1990, nr 5.
  • A. Hausbrandt, Antygono - idź do klasztoru, "Scena" 1990, nr 4-6.
  • J. Sieradzki, ... Aktorami ludzie, "Polityka" 1990, nr 7.
  • Zbiory recenzji (ewent. pojedyncze teksty z prasy) następujących autorów: Elżbiety Baniewicz, Edwarda Csató, Łukasza Drewniaka, Marty Fik, Zygmunta Grenia, Piotra Gruszczyńskiego, Józefa Kelery, Jana Kłossowicza, Jacka Kopcińskiego, Jana Kotta, Elżbiety Morawiec, Grzegorza Niziołka, Tadeusza Nyczka, Konstantego Puzyny, Stefana Treugutta, Andrzeja Wanata, Elżbiety Wysińskiej.
  • Czasopisma do wykorzystania: "Pamiętnik Teatralny", "Dialog", "Didaskalia", "Teatr", "Kultura", "Przegląd Kulturalny", "Współczesność", "Życie Literackie".