OLiJP 2008/2009 – Temat 3

Od dziennikarstwa do literatury (Ryszard Kapuściński i Hanna Krall)

Zadaniem osoby podejmującej temat jest przemyślenie dokonań pisarskich przykładowo wybranych dwojga autorów, którzy rozpoczynali swą twórczą działalność na terenie dziennikarstwa, a następnie podejmowali formy i gatunki korespondujące z gatunkami literackimi. Praca może dotyczyć wyłącznie Krall lub Kapuścińskiego, albo też twórczości obojga pisarzy w ujęciu porównawczym. Podstawowym problemem, wokół którego winna być skoncentrowana praca, jest zagadnienie cech swoistych wypowiedzi dziennikarskiej, różnic między piśmiennictwem dziennikarskim a literaturą, a także pytanie o istnienie (lub nieistnienie) granic między tymi dwiema odmianami pisarstwa.

Problemy szczegółowe:

  • Piśmiennictwo dokumentarne – jego cechy charakterystyczne i stosunek do konwencji prozy literackiej.
  • Dokumentarność a fikcja; fikcyjność i mimetyzm a wiarygodność i prawda.
  • Główne gatunki dziennikarskie; czym się charakteryzują w porównaniu z prozatorskimi gatunkami literackimi.
  • Swoistość gatunkowa reportażu – na przykładzie twórczości Hanny Krall i /lub Ryszarda Kapuścińskiego
  • Jak może przejawiać się przekraczanie poetyki gatunku dziennikarskiego i sytuowanie utworu na pograniczu piśmiennictwa dokumentarnego i literackiego.
  • Jak może przejawiać się literackość gatunków dokumentarnych.
  • Jakie gatunki wypowiedzi uprawiali Hanna Krall i/lub Ryszard Kapuściński na różnych etapach rozwoju ich pisarstwa. Ich droga pisarska; na czym polegały przemiany ich twórczości.
  • Wybory tematyczne a przemiany gatunkowe w pisarstwie Krall i Kapuścińskiego.
  • Charakterystyczne cechy stylu Krall i /lub Kapuścińskiego: czy są zależne od podejmowanego gatunku, czy podlegają zmianom w zależności od nacechowania dokumentarnego lub literackiego utworu.
  • Tradycje prozy dokumentarnej w piśmiennictwie polskim i europejskim – w jakim stopniu współczesne piśmiennictwo do nich nawiązuje. Czy takie nawiązania są dostrzegalne w twórczości Krall i Kapuścińskiego.

Podstawa źródłowa:

  • Pełna twórczość Hanny Krall i Ryszarda Kapuścińskiego.
  • Wybrane przykłady innych pisarzy współczesnych uprawiających twórczość o podobnym charakterze.

Opracowania:

  • J. Maziarski, Anatomia reportażu, Warszawa 1966
  • C. Niedzielski, O teoretycznoliterackich tradycjach prozy dokumentarnej, Toruń 1966.
  • J. Litwin, Język i styl polskiego reportażu, Warszawa 1989
  • K. Wolny, O poetyce współczesnego reportażu polskiego, Rzeszów 1991
  • Reportaż: wybór tekstów z teorii gatunku, oprac. K. Wolny, Rzeszów 1992
  • K. Kąkolewski, Reportaż w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A Brodzka i inni, Warszawa 1992 (lub wyd. nast.)
  • Z. Ziątek, Wiek dokumentu, Warszawa 1999
  • W. Kot, Hanna Krall, Poznań 2000
  • Z. Bauer, Antymedialny reportaż Ryszarda Kapuścińskiego, Warszawa 2000
  • K. Wolny, Wobec świata i wobec mediów: dylematy dziennikarskie, literackie i społeczno-polityczne, Kraków 2001
  • Dostępne słowniki terminów literackich i słowniki gatunków dziennikarskich i prasowych.