Skróty

Skróty – to skrócenia (w piśmie) do jednej lub kilku liter często używanych i ogólnie znanych wyrazów oraz grup wyrazowych. Dokonuje się ich w trakcie zapisywania, a rozwiązuje się je w trakcie odczytywania, tzn. wymawia się w pełnym brzmieniu wyrazowym, np.: prof. (profesor), por. (porównaj), tj. (to jest), p. (patrz), dr (doktor), nlb. (nie liczbowane), itd. (i tak dalej).

Pisownia skrótów. Skróty pisze się w zasadzie małymi literami (chyba, że występują na początku zdania lub w innej sytuacji, wymagającej dużej litery). Poszczególne litery skrótu kilkuwyrazowego pisze się łącznie, np.: itp., tzn., np., cdn. Wyjątek stanowią niektóre skróty, np.: m.in. (między innymi), k.o. (kulturalno-oświatowy), p.n.e. (przed naszą erą), d.n. (dokończenie nastąpi).

@ Kropkę stosuje się tylko po skrótach, w których odrzucono końcowe litery wyrazów skróconych; np.: prof. (profesor), tom. (towarzysz), kol. (kolega), kpt. (kapitan), np. (na przykład), płd. (południowy). Wyjątek stanowią konwencjonalne, po części międzynarodowe znaki miar i wag oraz oznaczenia polskich jednostek monetarnych, np. m (metr), km (kilometr), kg (kilogram), zł (złoty), gr (grosz) – oraz skróty matematyczne i fizyczne, np. cos (cosinus), sin (sinus), log (logarytm) i in. Natomiast po skrótach, których ostatnia litera zamyka skrócony wyraz, nie stawia się kropki, np. dr (doktor), mgr (magister), mjr (major), płk (pułkownik), nr (numer). @ Uwaga. Kiedy takim skrótem oznacza się przypadek inny niż mianownik, opatruje się skrót kropką lub dodaje do niego końcówkę, np. dr. Zielińskiego albo dra Zielińskiego, dr. Zielińskiemu albo drowi Zielińskiemu (czytane: doktora, doktorowi).

Niektóre skróty – tytuły i nazwy osób – mogą występować w postaci podwojonej (dla zaznaczenia liczby mnogiej). Krótkie, jednoliterowe skróty łączy się, stawiając po nich kropkę, np. pp. (państwo, panowie a. panie); pp. Wesołowscy, pp. Wesołowskie; oo. (ojcowie), np. oo. jezuici; ss. (siostry), np. ss. franciszkanki. Dłuższe, dwuliterowe lub kilkuliterowe skróty powtarza się z zastosowaniem kropki po każdym z nich, np.: prof.prof. (profesorowie), ob.db. (obywatele) kol.kol. (koledzy – lub: koleżanki i koledzy). Skróty pisane w lp bez kropki, w lm są podwajane również bez kropek, np. dr dr Zieliński i Majewski (przy wyliczaniu dopuszczalne są też formy odmienne, np.: Na zjazd przybyli drowie: Zieliński, Majewski i Brandt. Zagadnienie opracowane przez drów: Zielińskiego, Majewskiego i Brandta).

Uwagi szczegółowe: Jeżeli skrót opatrzony kropką występuje na końcu zdania, kropki się nie powtarza, np.: Kupowałem tam chleb, bułki, sucharki itp.
@ Należy unikać w skrótach znaków graficznych nieliterowych; lepiej więc pisać: Krosno n.Wisłokiem (= nad Wisłokiem) – niż: Krosno n/Wisłokiem; Robić coś wg (= według) wzoru – nie: w/g wzoru.
@ Jeżeli w skracanym wyrazie występuje spółgłoska miękka, oznaczana graficznie przez dodanie litery i, a skracamy wyraz właśnie na tej spółgłosce, to w skrócie nie zaznaczamy jej miękkości; piszemy więc godz. (godzina) [nie: godz.], mies. (miesiąc) [nie: mieś.], ryc. (rycina) [nie: ryć.] itd.
@ Skrót wyrazu musi zawsze kończyć się na spółgłoskę, nie na samogłoskę; a więc: szk. a. szkol, (szkolny) [nie: szko.].

Źródło: Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 1998, wyd. XVIII.