Ustalenia dotyczące błędów ortograficznych
– w pracach maturalnych z języka polskiego
Komisja Dydaktyczna Rady Języka Polskiego na posiedzeniu 21 lutego 2005 roku ustaliła, że podstawą podziału błędów ortograficznych na błędy rażące i błędy drugorzędne są reguły ortograficzne. Do błędów ortograficznych rażących zaliczono:
- błędy w zakresie pisowni wyrazów z ó-u, rz-ż (w tym wyjątki od pisowni rz po spółgłoskach), ch-h;
- błędy w zakresie pisowni nie z różnymi częściami mowy;
- błędy pisowni zakończeń – ji, -ii, -i;
- błędy w pisowni wielką i małą literą (z wyjątkiem pisowni przymiotników dzierżawczych);
- błędy w zakresie pisowni cząstki -by z osobowymi formami czasownika;
- błędy w zapisie przedrostków -roz-, bez-, wes-, wz-, ws-,
- błędy w pisowni nosówek (ą, ę) oraz połączeń om, on, em, en.
Pozostałe odstępstwa od reguł ortograficznych, w tym m.in.: pisownię wyrażeń przyimkowych, dzielenie wyrazów przy przenoszeniu do nowej linii, pisownię zakończeń -ski, -cki, -dzki, -stwo, -wstwo; pisownię przedrostków z-, s-, ś-; pisownię -by z pozostałymi częściami mowy, postanowiono traktować jako błędy drugorzędne.
Uznano jednocześnie, że przy ocenie uczniowskich prac pisemnych nauczyciel nie powinien kierować się sztywnym kryterium ilościowym ani jakościowym. Odstępstwa w zakresie pisowni ó-u, rz-ż, ch-h należy uznać za błąd ortograficzny pierwszego stopnia, ale mniej rygorystycznie (jako błędy ortograficzne drugorzędne) trzeba potraktować błędy w zapisie wyrazów rzadko stosowanych, o niskiej frekwencji w języku potocznym (np.: wataha, Boh – nazwa rzeki, bachmat, kurhan).
Za jeden błąd ortograficzny postanowiono przyjąć kilkukrotne popełnianie przez ucznia błędu w tym samym wyrazie, a także powtarzanie tego samego błędu w zapisie wyrazów należących do tej samej rodziny (np. !kturzy, !niekturzy). Błędy w zakresie poprawnej pisowni popełnione przez ucznia w cytatach należy traktować jako błędy ortograficzne, a nie jako błędy rzeczowe. Popełnianie przez ucznia błędu ortograficznego w wyrazie, który we wcześniejszych lub późniejszych fragmentach tekstu został przez niego zapisany poprawnie, uznać należy za błąd graficzny, a nie ortograficzny.