LXXXV. Wielość kultur

  • Różnorodność kulturowa jako zasada organizująca przywołane pamięcią światy kresów i regionów centralnych.
  • Kontakty, osmozy i odmienności kręgów różnych kultur w światach przedstawianych.
  • Historyczność i mityzacje w przywołaniach świata minionego: codzienność, arkadia, katastrofa.
  • Autobiografizm jako współczynnik świata przedstawionego i przedstawiania świata.
  • Ewokowanie zgładzonego świata Żydów polskich.
  • Wrastanie pamięcią i wyobrażeniem w świat małych ojczyzn na nowych pograniczach kultury niemieckiej i polskiej.

Utwory:

  • L. Buczkowski, Czarny potok; S. Chwin, Hanemann (Gdańsk 1995 i wyd nast.); H. Grynberg, Historia rodzinna, Kadisz; P. Huelle, Weiser Dawidek; T. Konwicki, Kronika wypadków miłosnych, Bohiń; A. Kuśniewicz, Strefy; wybrana powieść J. Mackiewicza; W. Odojewski, Zasypie wszystko, zawieje; Cz. Miłosz, Rodzinna Europa; J. Stryjkowski, Austeria, Na wierzbach nasze skrzypce; T. Słobodzianek, Prorok Ilia; B. Wojdowski, Chleb rzucony umarłym.

Źródła pomocnicze:

  • Cz. Miłosz, T. Venclova, Dialog o Wilnie, "Kultura" (Paryż) 1979, nr 1-2 (oraz przedr. krajowy).
  • S. Janowicz, Białoruś, Białoruś, Warszawa 1987.
  • B. Skaradziński, Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Białystok 1990.
  • J. Wittlin, Mój Lwów, Nowy Jork 1946, Warszawa 1990.
  • S. Vincenz, Po stronie pamięci, Paryż 1965 lub Po stronie dialogu, Warszawa 1983.

Opracowania:

  • M. Czermińska, Dom w autobiografii i powieści o dzieciństwie, w: Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński i A. Okopień-Sławińska, Wrocław 1978.
  • M. Czermińska, Autobiografia i powieść czyli pisarz i jego postacie, Gdańsk 1987.
  • W. Bolecki, Ptasznik z Wilna, Warszawa 1984.
  • B. Hadaczek, Kresy w literaturze polskiej. Studia i szkice, Gorzów Wlk. 1999.
  • B. Hadaczek, Kresy w literaturze XX wieku. Szkice, Szczecin 1993.
  • A. Hertz, Żydzi w kulturze polskiej, Warszawa 1988.
  • M. Janion, Ocalenie przez rozpacz. Czy literatura może być czymś więcej niż literaturą?, w: Literatura źle obecna (Rekonesans), Londyn 1984.
  • M. Janion, Tam gdzie rojsty, w: Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa 1991.
  • J. Jarzębski, Exodus (ewolucja obrazu kresów po wojnie) oraz Dwa bieguny dokumentu: Mackiewicz – Białoszewski, w: W Polsce, czyli wszędzie, Warszawa 1992.
  • Kresy w literaturze. Twórcy dwudziestowieczni, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1996.
  • J. Kolbuszewski, Kresy, Wrocław 1995.
  • J. Kolbuszewski, Legenda kresów w literaturze polskiej XIX i XX w., w: Między Polską etniczną a historyczną, Wrocław 1988.
  • J.R. Krzyżanowski, Tam gdzie nie ma ocalenia, w: Legenda Somosierry i inne prace krytyczne, Warszawa 1987.
  • J.J. Lipski, Ojczyzna Antygony, w: Literatura źle obecna (Rekonesans), Londyn 1984.
  • Cz. Miłosz, Szukanie ojczyzny, Kraków 1992.
  • A. Sandauer, O sytuacji pisarza polskiego pochodzenia żydowskiego w XX wieku. Rzecz, którą nie ja powinienem napisać..., Warszawa 1982.
  • "Świat Vincenza". Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza (1888-1971). Praca zbiorowa, red. J.A. Choroszy i J. Kolbuszewski, Wrocław 1992.
  • Z. Trziszka, Leopold Buczkowski, Warszawa 1987.
  • E. Wiegandt, Austria Felix, czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej, Poznań 1988.
  • M. Zadenecka, W poszukiwaniu utraconej ojczyzny. Obraz Litwy i Białorusi w twórczości wybranych polskich pisarzy emigracyjnych: Florian Czarnyszewicz, Michał Kryspin Pawlikowski, Maria Czapska, Czesław Miłosz, Jerzy Mackiewicz, Uppsala 1995.
  • M. Zaleski, Czarna dziura (Paweł Huelle: "Weiser Dawidek"), w: Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Kontynuacje, Warszawa 1996.
  • M. Zaleski, Elegia na obcość świata (o "Hanemannie" S. Chwina), "Res Publica Nova" 1995, nr 10.
  • M. Zaleski, Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej, Warszawa 1996.
  • M. Zaleski, Pamięć wielonarodowej Rzeczypospolitej w literaturze po roku 1939, w: Sporne postaci polskiej literatury współczesnej, red. A. Brodzka, Warszawa 1994.
  • Żydzi w Polsce. Antologia literacka, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1997.