LVI. Adolf Dygasiński

  • Egzystencja ubogiego inteligenta; etos pracy i służby społecznej; inicjatywy wydawnicze, działalność przekładowa.
  • Stosunek do konserwatystów i pozytywistów; apel o zawieszenie sporów ideologicznych; postulat budowania wspólnej świadomości społecznej (artykuł My i nasze sztandary, 1882).
  • Opisywacz ziemi ojczystej i przyrody (As, Zając, Gody życia); Dygasiński a Kipling.
  • Beldonek – arcydzieło sztuki epickiej; gwara w utworach Dygasińskiego.
  • W kręgu naturalizmu: powieści miejskie; przekleństwo dziedzicznych obciążeń; Dygasiński a Zola.

Utwory:

  • Pisma wybrane, red. B. Horodyski, t. 1-24, Warszawa 1949-1953 (t. 1 – Beldonek; t. 3 – Zając; t. 4 – Gody życia; t. 6, 8, 9, 16, 18, 20-23: Nowele i opowiadania (wybór) lub nowele z innych wydań, t. 12 – Von Molken); Listy, oprac. T. Nuckowski, Wrocław 1972.

Opracowania:

  • D. Brzozowska, Adolf Dygasiński, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria IV: Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Żabicki, Warszawa 1971, t. 4.
  • D. Brzozowska, Adolf Dygasiński, Warszawa 1957.
  • J. Detko, Warszawskie utwory Dygasińskiego, w: Warszawa naturalistów, Warszawa 1980.
  • J. Detko, Adolf Dygasiński i tajemnice Warszawy, w: Warszawa pozytywistów, red. J. Kulczycka-Saloni i E. Ihnatowicz, Warszawa 1992.
  • D. Knysz-Rudzka, Europejskie powinowactwa naturalistów polskich, Warszawa 1992 (wybrane rozdziały).
  • S. Kołaczkowski, O Adolfie Dygasińskim, w: Pisma wybrane, t. 1: Portrety i zarysy literackie, oprac. S. Pigoń, Warszawa 1968.
  • H. Markiewicz, Zakres i treść pojęcia "naturalizm" w badaniach literackich i estetycznych XX wieku, w: Nowe przekroje i zbliżenia, Warszawa 1974.
  • E. Paczoska, Adolf Dygasiński – drogi i bezdroża naturalizmu, w: J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, Naturalizm i naturaliści w Polsce. Doświadczenia, poszukiwania, kreacje, Warszawa 1992.
  • J. Sztachelska, "Reporteryje" i reportaże: dokumentarne tradycje prozy w II połowie XIX i na początku XX wieku (Prus, Konopnicka, Dygasiński, Reymont), Białystok 1997.
  • H. Wolny, Folklor w twórczości Adolfa Dygasińskiego, Kielce 2001.