LIII. Aleksander Świętochowski

  • Biografia Świętochowskiego: długie pracowite życie, niepowodzenia osobiste, infamia i charyzma.
  • Program polityczny, społeczny i literacki; publicystyka – racje merytoryczne, temperament, stylistyka.
  • Głośne eseje: Dumania pesymisty, Wskazania polityczne.
  • Liberał i wolterianin – dramaty Antea, Na targu, Helvia.
  • Konflikt jednostki ze społeczeństwem – trylogia sceniczna.
  • Nieśmiertelne dusze; miejsce jednostki wybitnej, problem elit – powieści Nałęcze, Twinko.
  • Konflikt prawdy i kłamstwa – Tragikomedia prawdy.
  • Konflikt uczuć i konwenansów – nowele i opowiadania, cykl Bajki.
  • Świętochowski w wolnej Polsce.

Utwory:

  • Dusze nieśmiertelne, oprac. S. Sandler, Wrocław 1957, BN, s. I, nr 165; felietony z: Liberum veto, wybór i wstęp S. Sandler, oprac. M. Brykalska, t. 1-2, Warszawa 1976; Nowele i opowiadania, oprac. S. Sandler, Wrocław 1965, BN, s. I, nr 185; Nałęcze, Warszawa 1929; Twinko, Warszawa 1936 (dwie ostatnie pozycje b. trudno dostępne); Wybór pism krytycznoliterackich, wybór S. Sandler, wstęp i przypisy M. Brykalska, Warszawa 1973; Filozofia i myśl społeczna w latach 1865-1895, wybór, wstęp i oprac. A. Hochfeldowa i B. Skarga, Warszawa 1980, cz. 1 (tu fragmenty Dumań pesymisty); tekst Wskazań politycznych, w: Ognisko. Księga ku czci T.T. Jeża, Warszawa 1882 (pozycja trudno dostępna); Wspomnienia, oprac. i wstęp S. Sandler, Wrocław 1969 (tu obszerne fragmenty Wskazań politycznych).
  • A. Świętochowski, Dumania pesymisty, oprac. i wstęp E. Paczoska, Warszawa 2002.

Opracowania:

  • B. Bobrowska, Twarze i maski: kreacja autora i czytelnika wewnętrznego w kronikach Sienkiewicza, Prusa, Konopnickiej i Świętochowskiego, w: Miasto słów. Studia z historii literatury i kultury drugiej połowy XIX wieku, red. E. Paczoska i J. Sztachelska, Białystok 1991.
  • G. Borkowska, Pozytywiści i inni, Warszawa 1996 (wybrane rozdziały).
  • M. Brykalska, Aleksander Świętochowski. Biografia, t. 1-2, Warszawa 1987.
  • M. Brykalska, Aleksander Świętochowski, poseł "Prawdy" i walka o prawdę, w: Warszawa pozytywistów, red. J. Kulczycka-Saloni i E. Ihnatowicz, Warszawa 1992.
  • S. Kołaczkowski, Artystyczna i publicystyczna działalność Aleksandra Świętochowskiego, w: Pisma wybrane, t. 1: Portrety i zarysy literackie, oprac. S. Pigoń, Warszawa 1968.
  • J. Kulczycka-Saloni, Aleksander Świętochowski, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria IV: Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Żabicki, Warszawa 1966, t. 2.
  • M. Król, Aleksander Świętochowski, w: Sylwetki polityczne XIX wieku, Kraków 1974.
  • B. Mazan, Wczesne dramaty Aleksandra Świętochowskiego: "Niewinni", "Ojciec Makary", "Piękna": zarys monograficzny, Łódź 1991.
  • Z. Szweykowski, Aleksander Świętochowski, w: Nie tylko o Prusie. Szkice, Poznań 1967.
  • Świętochowski i rówieśnicy: Kotarbiński, Urbanowska, Zalewski, red. B. Mazan, Z. Przybyła, Częstochowa 2001.