XXXII OLiJP – Temat 1

I. Antropologia poetycka: kim jest człowiek w twórczości renesansu i baroku?.

Z podanego zarysu problemów wybierz te kręgi problemowe, które Cię szczególnie interesują.

  1. konteksty filozoficzne: renesansowy neoplatonizm, Erazm z Rotterdamu, Montaigne, Pascal, Descartes,
  2. człowiek wobec uniwersum: centrum makrokosmosu czy zagubiona w nim znikomość,
  3. człowiek wobec natury: chaos i harmonia, jedność i obcość, podziw i lęk, żywioły, panowanie i poznawanie, cykl życia i cykl natury,
  4. w poszukiwaniu istoty człowieczeństwa: ciało i duch, stałość i zmienność, rozum i namiętności, intelekt i wola, zmysły i uczucia,
  5. wokół kondycji ludzkiej: Fortuna (Los, Przypadek, Fatum) i Opatrzność, cnota, wolność i autokreacja, godność i vanitas, trwałość i kruchość, powaga – śmiech – płacz,
  6. wolne "ja" – podmiotowość człowieka, jej zagrożenia i ograniczenia,
  7. jednostka a zbiorowość: "pożytek dobra wspólnego", "dobre obyczaje", "poczciwa sława", "prawa ojczyste",
  8. główne toposy i lód communes: marionetka w teatrze świata, rozstajne drogi, żegluga, droga życia, Proteusz, błazen, igrzysko Boże, sen, lot...
  9. obrazowanie, metaforyka, poetyckie sposoby mówienia o człowieku; słownictwo, składnia, kształt wiersza jako środki budowania obrazu kondycji ludzkiej,
  10. przejawy trwałości staropolskiej refleksji o kondycji ludzkiej w epokach późniejszych.

Utwory literackie

  • Mikołaj Rej, Żywot człowieka poczciwego [w:] Wybór pism, oprać. J. Śląski, Warszawa 1978 (lub wydanie Biblioteki Narodowe j).
  • Jan Kochanowski, Fraszki, Pieśni, Treny, Fragmentu (najlepiej w edycjach w serii Biblioteki Narodowej wraz ze wstępami i komentarzami).
  • Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje, oprać. J. S. Gruchała, Kraków 1997 (seria Biblioteka Polska), ewent. inne wydanie.
  • Jan Andrzej Morsztyn, Wybór poezji, oprać. W. Weintraub, Wrocław 1998 (BN, 1,257),
  • Wacław Potocki, Wiersze, oprać. L. Kukulski, Warszawa 1966 lub inna edycja.
  • Wysoki umysł w dolnych rzeczach zawikłany. Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprać. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993.

Opracowania

  • E. Garin, Filozofia odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1969, wstęp i rozdz. III.
  • J. Pelc, Literatura renesansu w Polsce, Warszawa 1994, s. 98-111.
  • A. Czyż, Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Warszawa 1995, rozdz. Świat: dom i znak. O "Żywocie człowieka poczciwego" Reja (s. 101-109).
  • K. Ziemba, Jan Kochanowski jako poeta egzystencji, Warszawa 1994, cz. I rozdz. II (Fortuna i tożsamość), cz. II rozdz. IV, F.
  • K. Mrowcewicz, Czemu wolność mamy? Antynomie wolności w poezji Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Wrocław 1987, cz. II, rozdz. 2-5, cz. III, rozdz. 2-3.
  • K. Mrowcewicz, Proteusz i cztery żywoty. Wątki platońskie i hermetyczne we fraszce "Do gór i lasów" [w zbiorze:] Przełom wieków XVI i XVII w literaturze i kulturze polskiej, pod red. B. Otwinowskiej i J. Pelca, Wrocław 1984.
  • W. Weintraub,JRLec2 czarnoleska, Kraków 1977, cz. II, rozdz. l.
  • J. Błoński, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków 1996 (lub wyd. I) rozdz. I, III-IV.
  • J. Sokołowska, Spory o barok. W poszukiwaniu modelu epoki, Warszawa 1971,cz. II, s. 77-96.
  • J. Sokołowska, Dwie nieskończoności. Szkice o literaturze barokowej Europy, Warszawa 1978, rozdz. I.
  • D. Künstler-Langner, Idea vanitas, jej tradycje i toposy w poezji polskiego baroku, Toruń 1993, rozdz. III i IV.
  • P. Stępień, Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci, Warszawa 1996, rozdz. III.
  • J. Kotarska, "Theatrum mundi". Ze studiów nad poezją staropolską, Gdańsk 1998, rozdziały: Barokowe wersje toposu "theatrum mundi", Problem dualizmu natury ludzkiej w poezji polskiego baroku, "Dignitas humana" w twórczości Wacława Potockiego.
  • M. Hanusiewicz, Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku, Lublin 1998, cz. I, rozdz. l i 2.
  • G. Raubo, Barokowy świat człowieka, Poznań 1997, cz. I, rozdz. 1-6.