"Świętoszek" Moliera jako komedia charakterów.

Cele: po zajęciach uczeń powinien:

Wiedzieć (zapamiętać i znać)Umieć
Charakterystyczne cechy postaci i wydarzenia w komedii Moliera.
Budowę klasycznej komedii francuskiej.
Przebieg wydarzeń w utworze. 		Wskazać cechy komedii charakterów.
Scharakteryzować i ocenić typ "świętoszka".
Scharakteryzować pozostałe postaci komedii i wyjaśnić ich rolę w utworze.
Rozumieć
Pojęcia: obłuda, dewocja, hipokryzja; komedia sytuacyjna, komedia charakterów.

Cel wychowawczy: uwrażliwienie uczniów na przejawy obłudy i dewocji.
Metody: pogadanka, objaśnienie, dyskusja dydaktyczna.
Formy pracy: praca indywidualna.
Materiały, pomoce naukowe: tekst utworu Moliera, bajka "Dewotka" I. Krasickiego, fr. Ewangelii wg św. Mateusza.
Czas zajęć: dwie jednostki lekcyjne.

Przygotowanie do lekcji

Uczniowie czytając tekst w domu, zaznaczają fragmenty, które pozwalają na charakterystykę poszczególnych postaci.

Przebieg lekcji

  1. Zarysowanie kontekstu literackiego: krótkie przypomnienie wiadomości nt. klasycyzmu francuskiego.
  2. Przedstawienie reakcji na wystawienie komedii w 1664 r. Postawienie problemu: co takiego w sztuce spowodowało tak wielkie oburzenie?
  3. Omówienie budowy klasycznej komedii:
    1. Trzy jedności w utworze Moliera;
    2. Przebieg akcji: funkcja rozbudowanej ekspozycji, cel późnego wprowadzenia postaci głównego bohatera, niekonsekwencje kompozycji (niezrealizowany plan Doryny z a. II, sc. IV), rozpoznanie kulminacyjnej sceny komedii (a. V, sc. IV, Elmira, Tartuffe, Orgon), sztuczność zakończenia;
    3. Wprowadzenie pojęć: komedia sytuacyjna (intrygi), komedia charakterów;
    4. Zebranie argumentów pozwalających uznać utwór Moliera za komedię charakterów.
  4. Charakterystyka głównych postaci komedii z wykorzystaniem wybranych cytatów i kontekstów:
    1. Pani Pernelle (kontekst: I. Krasicki, Dewotka), Tartuffe (kontekst: fr. Ewangelii wg św. Mateusza (6, 1-2, 5, 16)) – wykazanie podobieństw postaci, określenie cech typu "świętoszka";
    2. Orgon, Kleant – wykazanie różnic, zestawienie kontrastowych cech w tabeli; problem: dlaczego Orgon zaufał Tartuffe'owi?
    3. Marianna i Walery – niezdecydowani kochankowie, kłótnia kochanków (a. II, sc. VI);
    4. Elmira, Damis – dwa różne sposoby zdemaskowania Tartuffe, zestawienie różnic;
    5. Doryna – rola postaci służącej w komedii: zwierciadło charakterów (wypowiedzi Doryny o poszczególnych postaciach), zachowanie i wypowiedzi Doryny źródłem komizmu, ożywianie sytuacji.
  5. Dyskusja podsumowująca: ocena postaci i ich postępowania. Rozważenie problemu: kto ponosi odpowiedzialność za wydarzenia w domu Orgona, on sam czy Tartuffe?

Praca domowa

Sprawdź w słowniku języka polskiego znaczenia następujących słów: demagogia, obłuda, dewocja, hipokryzja, cynizm, manipulacja. Które z nich można odnieść do postaci Tartuffe'a? Odpowiedź uzasadnij.

Opracowanie: R. Bednarz.