Satyryczny i komiczny charakter "Świętoszka" Moliera.

Cele: po zajęciach uczeń powinien:

Wiedzieć (zapamiętać i znać)Umieć
Rodzaje komizmu: sytuacyjny, postaci i językowy.
Środki satyrycznej kreacji postaci. 		Rozpoznać rodzaje komizmu.
Określić funkcje komizmu.
Rozpoznać satyryczną kreację postaci.
Rozpoznać wypowiedzi o charakterze ironicznym.
Rozumieć
Funkcje komizmu i ironii.
Rolę elementów satyrycznych w komedii.

Cel wychowawczy: pokazanie krytycznej i dydaktycznej funkcji komizmu.
Metody: pogadanka, objaśnienie, dyskusja dydaktyczna.
Formy pracy: praca grupowa.
Materiały, pomoce naukowe: tekst utworu Moliera.
Czas zajęć: jedna jednostka lekcyjna.

Przebieg lekcji

  1. Analiza satyrycznego sposobu przedstawienia postaci Pani Pernelle (a. I, sc. I; a. V, sc. III), Orgona (wypowiedź Doryny o Orgonie z a. I, sc. II; zachowanie i wypowiedzi Orgona z a. I, sc. V i VI) i Tartuffe'a (a. III, sc. II i III; a. IV, sc. I) – wyjaskrawienie cech postaci, przesada, sztuczność. Określenie funkcji takich zabiegów: krytyka przez ośmieszenie, dydaktyczna przestroga.
  2. Sformułowanie wniosków: utwór Moliera można postrzegać jako komedię obyczajową i satyrę społeczną.
  3. Podział klasy na grupy. Analiza wybranych scen komedii:
    1. gr. I: Orgon, Kleant, Doryna (a. I, sc. V) – zaślepienie Orgona, k. postaci;
    2. gr. II: Orgon, Marianna, Doryna (a. II, sc. II) – despotyczny Orgon i bezczelna, prawdomówna Doryna;
    3. gr. III: Walery, Marianna, Doryna (a. II, sc. IV) – kłótnia kochanków;
    4. gr. IV: Orgon, Damis, Tartuffe (a. III, sc. VI) – zwycięstwo Tartuffe'a i porażka Damisa;
    5. gr. V: Pani Pernelle, Orgon, Elmira, Kleant, Marianna, Damis, Doryna (a. V, sc. III) – zatwardziałość i upór Pani Pernelle.

    Polecenia i pytania dla grup:

    1. Zwróć uwagę na zachowanie i język (słownictwo) postaci.
    2. Odszukaj wypowiedzi o charakterze ironicznym. Jaką pełnią funkcję?
    3. Określ problem przedstawiony w danej scenie bądź przedmiot rozmowy postaci.
    4. Czy zachowanie i słowa postaci pasują do przedmiotu rozmowy?
    5. Jakie jest źródło komizmu w analizowanej scenie? Czy jest nim sytuacja, postać czy język?
    6. Jaką funkcję pełni komizm? Czy służy charakterystyce postaci, ośmieszeniu, krytyce, pouczeniu, przestrodze?
    7. Czy wszystko w analizowanej scenie jest komiczne?
    8. Zapisz obserwacje, uwagi i wnioski.
  4. Prezentacja analizowanych scen przez przedstawicieli grup. Nauczyciel wprowadza i pomaga zastosować pojęcia: komizm sytuacyjny, komizm postaci, komizm językowy.
  5. Podsumowanie: wskazany uczeń w krótkiej wypowiedzi ustnej podsumowuje mechanizmy, przejawy i funkcje komizmu w "Świętoszku"; tragiczny wymiar komedii Moliera, komizm rozładowujący dramatyczne chwile.

Praca domowa

Rozwiń pisemnie myśl Tadeusza Boya-Żeleńskiego: "Z dawnej komedii, której celem było tylko bawić, mniej lub bardziej wybrednie, ale tylko bawić, Molier uczynił głębokie studium duszy ludzkiej."

Opracowanie: R. Bednarz.