Egzamn ustny – propozycje tematów

Język

  1. Analiza językowa i kulturowa przysłów polskich (na przykładzie przysłów o określonej tematyce).
  2. Wpływ literatury na współczesną frazeologię polską. Analizując zgromadzony materiał, scharakteryzuj funkcje skrzydlatych słów w tekstach mówionych i pisanych.
  3. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich. Uwzględnij cechy ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter.
  4. Specyfika języka bohaterów literatury science-fiction. Omów na przykładach wybranych utworów.
  5. Język mówiony jako tworzywo literatury, np. w twórczości Bolesława Prusa, Juliana Tuwima, Mirona Białoszewskiego, Stanisława Barańczaka. Analiza celowo dobranych utworów.
  6. Język w służbie satyry dawniej i dziś. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
  7. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach Twojego pokolenia i pokolenia romantyków. Analiza przykładów (np. listów A. Mickiewicza, J. Słowackiego, Z. Krasińskiego, C. Norwida, F. Chopina).
  8. Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na przykładach wybranych utworów.
  9. Język Twoich rówieśników – scharakteryzuj na podstawie analizy zgromadzonego materiału językowego.
  10. Jak w polszczyźnie odzwierciedla się kultura naszych przodków? Analiza zgromadzonego materiału językowego.
  11. Ekspresja i impresja – analizując celowo zgromadzony materiał językowy, określ właściwości wypowiedzi świadczące o nadawcy i odbiorcy.
  12. Sztuka przekonywania a manipulacja językowa – porównaj sposoby wykorzystania środków językowych we współczesnych polskich tekstach propagandowych.
  13. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze.
  14. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś.
  15. Analizując zgromadzony materiał językowy, scharakteryzuj zapożyczenia we współczesnym języku polskim. Oceń ich celowość.

    Źródło: Informator maturalny od 2005 roku z języka polskiego.

  16. Jak mówią bohaterowie powieści historycznych? Zanalizuj procesy archaizacyjne w wybranych dziełach.
  17. Opisz dwie wybrane postaci literackie, których język wskazuje na ich przynależność środowiskową. Wskaż środki językowe, jakie wykorzystuje autor dla podkreślenia związku postaci ze środowiskiem.
  18. Związki frazeologiczne i ich wpływ na kształtowanie współczesnego języka polskiego. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
  19. Wypowiedzi polityków. Na podstawie zebranego materiału dokonaj klasyfikacji najczęściej pojawiających się błędów językowych.
  20. Rola i sposób tworzenia neologizmów w twórczości Norwida, Tuwima i Leśmiana. Omów na wybranych przykładach.
  21. Język w domu, w pracy i w szkole – czy to ten sam język polski? Zanalizuj przykłady odmian współczesnej polszczyzny.
  22. Omów funkcje języka w tworzeniu groteskowych obrazów świata. Dokonaj analizy wybranych przykładów.
  23. Nowomowa, czyli o języku władzy i propagandy w systemie totalitarnym.
  24. Szkoła, dom, rozrywka w gwarze uczniowskiej. Zjawiska słowotwórcze i dowcip językowy.
  25. Scharakteryzuj na wybranych przykładach słownictwo internetowe. Oceń jego poprawność w kontekście kultury języka.
  26. W kręgu onomastyki – najpopularniejsze imiona ostatnich lat; źródła popularności, znaczenie imion.
  27. Właściwości wywiadu jako formy wypowiedzi. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
  28. Przyczyny powstawania, rodzaje i funkcje neologizmów w wybranych tekstach literackich i mowie codziennej.
  29. Wpływ języków obcych na współczesną polszczyznę mówioną. Omów na wybranych przykładach.
  30. Na czym polega specyfika języka czasopism dla dzieci i młodzieży na tle ogólnej odmiany języka polskiego?
  31. Język czopowy, jego cechy i funkcja w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
  32. Etymologia odsłania stosunki społeczne, gospodarcze, dawną świadomość... Omów na podstawie zebranego materiału.
  33. Omów pochodzenie i budowę słowotwórczą imion zwierząt domowych na podstawie zebranego materiału.
  34. Jak mówili nasi przodkowie? Omów zagadnienie, wybierając jeden okres rozwoju języka lub dzieła konkretnego autora.
  35. Tytulatura i zwroty grzecznościowe w gwarze twojej okolicy. Przedstaw na podstawie zebranego materiału.
  36. Język Jana Chryzostoma Paska i Zagłoby – omów i porównaj wypowiedzi twórcy barokowych pamiętników i bohatera "Potopu" H. Sienkiewicza.
  37. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i epok.
  38. Przedstaw różne sposoby naśladowania stylów indywidualnych (pastisz, parodia, trawestacja) oraz omów ich funkcję na wybranych przykładach.
  39. Język jako narzędzie propagandy i demagogii. Przedstaw na podstawie wybranych przykładów z literatury i/lub publicystyki.
  40. Przekład literacki – sztuka czy rzemiosło? Omów zagadnienie porównując różne przekłady tych samych tekstów.
  41. Językowe środki wzmacniania ekspresji wypowiedzi Scharakteryzuj zjawisko.
  42. Przysłowia, sentencje, maksymy, aforyzmy. Dokonaj ich analizy językowej i określ ich funkcję w wybranych utworach literackich.
  43. Scharakteryzuj styl literacki swojego ulubionego pisarza na podstawie wybranych fragmentów jego utworów.
  44. Język utworu literackiego jako pole eksperymentu artystycznego. Omów zagadnienie na wybranych przykładach (np. twórczość Tuwima, Białoszewskiego, Gombrowicza, Witkacego).
  45. Zbadaj funkcje stylizacji biblijnej w wybranych tekstach literackich.
  46. Omów odmiany i funkcje stylizacji środowiskowej na podstawie wybranych przykładów.
  47. Na przykładzie prasy z początku wieku i współczesnej przedstaw przemiany języka publicystyki i spełnianych przez niego funkcji
  48. Specyfika języka tekstów kabaretowych w warunkach funkcjonowania w Polsce cenzury na przykładzie lat 70 i 80. Omów i oceń to zjawisko.
  49. Wyszukaj przykłady nazwisk znaczących (mówiących) bohaterów literackich różnych epok. Dokonaj ich analizy słowotwórczej, omów funkcje stylistyczne i związek z kreacją bohatera lub ideą utworu.
  50. Wyrazy zapożyczone. Elementy wiedzy o minionych wiekach utrwalone w wyrazach i związkach wyrazowych.

    Źródło: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

  51. Magia i tabu w języku (funkcja magiczna języka).
  52. Wpływy języków obcych na język polski (np. łacińskie, czeskie, niemieckie, ruskie, włoskie, orientalne, francuskie, angielskie) w dwóch wybranych epokach.
  53. Język M. Reja i J. Kochanowskiego dwie odmiany polszczyzny tej samej epoki.
  54. Wykorzystanie struktury i właściwości polszczyzny mówionej w tekstach literackich (na podstawie wybranych utworów).
  55. Stylizacja środowiskowa w literaturze jej odmiany i funkcje.
  56. Funkcje archaizacji w wybranych powieściach historycznych (np. J. I. Kraszewski, H. Sienkiewicz, Z. Kossak, H. Malewska).
  57. Funkcje i sposób wykorzystania stylizacji gwarowej w literaturze (na podstawie wybranych epoki, np. Młodej Polski).
  58. Perswazyjne funkcje języka na przykładzie propagandy i reklamy.
  59. Najbardziej charakterystyczne cechy regionu, w którym mieszkasz (na podstawie przygotowanych materiałów pomocniczych).

    Źródło: Matura 2002. Język polski. Poradnik dla nauczycieli i uczniów, Łódź 2000.

  60. Językowe środki kształtowania wypowiedzi w literaturze współczesnej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
  61. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów język wybranych postaci ze szczególnym uwzględnieniem cech ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter.
  62. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i epok.
  63. Scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i ich funkcje na przykładzie literatury współczesnej.
  64. Twórcze wykorzystanie języka mówionego w literaturze współczesnej (na wybranych przykładach).
  65. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
  66. Etykieta językowa różnych czasów i środowisk. Zanalizuj wybrane przykłady literackie (i inne).
  67. O sztuce przemawiania na przykładzie wybranych tekstów literackich – renesans, barok, oświecenie.
  68. Język prasy. Omów różne odmiany stylu publicystycznego (na konkretnych przykładach).
  69. Staropolska frazeologia żywa do dziś.
  70. Dawna kultura zapisana w języku.
  71. Zapożyczenia językowe. Omów problem i oceń zasadność najnowszych zapożyczeń w języku polskim.
  72. Dlaczego niektóre wyrazy stają się modne? Zanalizuj przykłady ze współczesnej polszczyzny.
  73. Perswazyjne funkcje języka na przykładach tekstów propagandowych. Analiza przykładów.
  74. Dokonując analizy języka różnych reklam, wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują.
  75. Dokonując analizy języka piosenek jednego z zespołów lat dziewięćdziesiątych., wyjaśnij zasadność doboru środków wyrazu.
  76. Omów pochodzenie nazw miejscowych Twojego regionu.

    Źródło: Syllabus z języka polskiego 2002, Warszawa 2000.

Inne propozycje [»»»]