Egzamn ustny – propozycje tematów
Literatura
- Literackie reinterpretacje mitów antycznych. Scharakteryzuj sposoby i cele tego literackiego zjawiska (na wybranych przykładach).
- Historia jako temat i jako pretekst w polskiej epice XIX i XX wieku. Przeanalizuj wybrane utwory.
- Od Juliusza Verne'a do Stanisława Lema – analizując wybrane utwory, przedstaw ewolucję powieści science-fiction.
- Polemiki, spory, prowokacje – starcia pokoleń literackich. Omów na przykładach wybranych utworów.
- Motyw wędrówki w literaturze. Omów różne jego wersje w wybranych utworach.
- Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego w wybranych utworach literackich. Przeanalizuj sposoby tworzenia takiego obrazu.
- Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcje w wybranych utworach.
- Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze – omów sposoby ich przedstawiania i funkcje w wybranych utworach.
- Analizując wybrane teksty, scharakteryzuj cele publicystyki oświeceniowej i współczesnej. Porównaj wykorzystywane w nich środki wyrazu.
- Metamorfoza bohatera i jej sens w literaturze. Omów na przykładach wybranych utworów.
- Idealiści i marzyciele w literaturze polskiej. Scharakteryzuj sposoby kreowania takich bohaterów w utworach z różnych epok.
- Przedstaw kreacje bohaterów, którzy doświadczyli okrucieństw II wojny i próbują odbudować świat wartości.
- Różne kreacje narratora i ukształtowania narracji w epice – analiza wybranych utworów.
- Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata. Omów na przykładach wybranych utworów.
- Analizując celowo dobrane utwory polskie i obce, scharakteryzuj różne odmiany awangardowego dramatu XX wieku.
Źródło:Informator maturalny od 2005 roku z języka polskiego.
- Kobieta – anioł, kobieta – demon jako źródło inspiracji w literaturze. Rozważ na wybranych przykładach.
- Zjawy, duchy, wizje, sny... Określ, jaką funkcję pełnią w literaturze różnych epok.
- Scharakteryzuj i oceń na wybranych przykładach, jaką rolę w społeczeństwie wyznaczyli inteligencji twórcy wybranych utworów literackich różnych epok.
- Od Krasickiego do Młynarskiego. Polska literatura satyryczna w walce z wadami Polaków. Wskaż najbardziej charakterystyczne motywy tej twórczości, oceń środki artystyczne oraz jej oddziaływanie.
- Tułacz, pielgrzym, podróżnik jako bohater utworów literackich. Przedstaw na wybranych przykładach różne kreacje tych postaci
- Motto, tytuł, ostatnia scena jako klucz do interpretacji dzieła. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Wielkie karty naszej historii utrwalone w różnych formach zapisu literackiego. Zaprezentuj na wybranych przykładach.
- Wskaż i omów na wybranych przykładach literackich związki między literaturą a polityką.
- Świat ludowych wierzeń i wartości oraz jego rola w literaturze. Omów na przykładzie wybranych tekstów literackich.
- Miasto – synonim cywilizacji i postępu, czy obszar zepsucia i degeneracji? Rozważ na przykładzie wybranych utworów literackich.
- Postać władcy w literaturze – przedstaw wizerunki tych postaci w różnych epokach literackich, wskaż przemiany i określ ich przyczyny.
- Marzyciele i ich dramat niespełnienia. Omów problem na podstawie wybranych utworów z literatury polskiej i obcej.
- Literatura faktu – tylko informacja czy już sztuka? Przedstaw problem na podstawie wybranych utworów.
- Czy człowiek jest istotą, w której mocniejszy jest pierwiastek ducha czy siła biologicznych instynktów? Rozważ problem w odniesieniu do postaw bohaterów wykreowanych w literaturze różnych epok.
- Literatura polska okresu rozbiorów i powojenna literatura emigracyjna w walce o zachowanie polskich wartości narodowych i Polskę w pełni niepodległą. Omów podobieństwa i różnice.
- Na wybranych przykładach dokonaj analizy przeobrażeń prozy powieściowej w XIX i XX wieku.
- Bohater zbuntowany. Zanalizuj źródła i formy buntu jako motywu literackiego.
- Kreacja bohatera dramatu romantycznego i bohatera dramatu współczesnego – analiza porównawcza na wybranych przykładach.
- Jak przejawia się groteska w literaturze? Omów cechy tej kategorii estetycznej na wybranych przykładach.
- Kielce i region świętokrzyski w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Motywy szekspirowskie w polskiej literaturze romantycznej i ich funkcja. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Motyw "exegi monumentum" w twórczości Horacego i jego reinterpretacja w literaturze polskiej różnych epok. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Jakim jesteśmy narodem? Sąd o Polakach w literaturze różnych epok (na wybranych przykładach).
- Na wybranych przykładach przedstaw rolę i sposób funkcjonowania tradycji romantycznej w literaturze różnych epok.
- Bohater literacki jako świadek i komentator historii. Przedstaw wybrane przykłady wydarzeń historycznych ocenianych przez bohaterów literackich. Omów sposób prezentacji, wartość komentarzy, funkcję ideologiczną.
- Jak kształtował się model liryki patriotycznej w różnych epokach w Polsce? Przedstaw na wybranych przykładach od średniowiecza do współczesności.
- Kulinaria w literaturze. Omów funkcję tego motywu w wybranych utworach.
- Pamiętnikarz jako autor, narrator i bohater swego dzieła. Na wybranych przykładach przedstaw różne sposoby realizacji tych ról.
- Konwencja, fascynacja, realizm – rola motywów ludowych w literaturze różnych epok.
- Nasi "bracia mniejsi" w literaturze. Omów różną funkcję zwierząt w wybranych utworach.
- Omów rolę tradycji szekspirowskiej w kształtowaniu się i rozwoju dramatu polskiego.
- "Legenda to skarb i siła, często potężniejsza niż historia, niż rzeczywistość". Inspirująca rola legendy w polskim dorobku literackim od średniowiecza do współczesności.
- Rok kostiumu historycznego w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
- Pan i sługa w literaturze. Przedstaw różne sposoby ujęcia tematu, odwołując się do wybranych utworów.
- "Pan Tadeusz" w opinii współczesnych i w ocenach następnych pokoleń.
- Różne sposoby ukazywania kresów w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
- Obraz Litwy w literaturze współczesnej – twórczość Miłosza, Konwickiego, Rymkiewicza i innych.
- Wykaż na wybranych przykładach związki dramatu współczesnego z tradycją romantyczną.
- Literatura XX wieku o domu i rodzinie – na serio i prześmiewczo (np. Dąbrowska, Zapolska, Gombrowicz, Pilch i inni).
- Labirynty i ich oblicza w wybranych utworach literackich (np. "Imię róży" U. Eco, "Prawiek i inne czasy" O. Tokarczuk).
- Proza kobieca, poezja kobieca – czy można wyróżnić takie kategorie literackie? Odpowiedz, analizując wybrane utwory literackie napisane przez kobiety.
- Stosunek do przeszłości narodowej w twórczości dwóch wybranych pisarzy (np. Sienkiewicz, Żeromski, Gombrowicz).
- Współczesna powieść historyczna na tle tradycji gatunku. Omów na wybranych przykładach.
- Conrad i Camus – dwie propozycje moralne bliskie czy przeciwne? Rozważ problem odwołując się do wybranych dzieł obu autorów.
- Sport jako temat utworów literackich. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Profetyczne wizje w literaturze. Omów na wybranych przykładach, zwróć uwagę na sposób obrazowania, język i przesłanie.
- Natura jako przedmiot opisu i jako bohater w wybranych utworach różnych epok.
- Etos rycerski w ujęciu poważnym i prześmiewczym w tekstach literackich różnych epok.
- Rola sztuki i artysty w świetle publicystycznych i poetyckich manifestów różnych epok. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Socrealizm jako sposób prezentowania rzeczywistości w literaturze lat pięćdziesiątych. Omów na wybranych przykładach.
- Przedstaw funkcjonowanie motywu wesela w tekstach literackich różnych epok (na wybranych przykładach).
- Na przykładzie literatury różnych epok przedstaw, jak funkcjonuje motyw świata – teatru.
- Przedstaw funkcjonowanie mitu napoleońskiego w wybranych utworach literackich (np. Mickiewicza, Żeromskiego, Prusa, Brandysa, Łysiaka).
- Echa prometejskiego buntu w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
- "Straszni mieszczanie". Odwołując się do znanych ci utworów literackich, rozważ słuszność opinii J. Tuwima lub podejmij z nią polemikę.
- Motywy franciszkańskie i sposób ich wykorzystania w polskiej poezji Przedstaw na wybranych przykładach.
- Młodzi gniewni wśród twórców i bohaterów literackich. Zaprezentuj swoje przemyślenia na temat przyczyn i sensu ich buntu i ofiary.
- Archetyp Don Kichota w wybranych dziełach literatury polskiej i obcej.
- Mistrzowie i uczniowie. Przedstaw świadome wykorzystanie wzorów literackich w wybranych tekstach pochodzących z różnych epok.
- Recenzja teatralna dawna i współczesna. Porównaj sposób widzenia, język, cechy gatunkowe na przykładzie tekstów T. Boya – Żeleńskiego, A. Słonimskiego i autorów współczesnych.
- Powstaniec, organicznik, dekadent – twoja ocena różnych postaw wykreowanych przez literaturę XIX wieku.
- Funkcje motywów biblijnych i aluzji literackich w powieści M. Bułhakowa "Mistrz i Małgorzata"
- Bohater literacki jako alter ego twórcy dzieła. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Stolica i prowincja – omów ich literackie kreacje na wybranych przykładach.
- Egzystencjaliści – filozofowie i pisarze. Na wybranych przykładach literackich przedstaw ich sposób widzenia świata i człowieka.
- Manifest literacki jako odzwierciedlenie tendencji epoki i jej nastrojów. Porównaj manifesty trzech pokoleń XIX wieku (romantyzmu, pozytywizmu i Młodej Polski).
- Polski dwór – od sielanki do parodii. Przedstaw na wybranych przykładach literackich.
- Obłąkani i szaleni jako bohaterowie utworów literackich. Przedstaw różne kreacje bohaterów.
- Odwzorowywanie świata, prowokacja, eksperyment artystyczny. Przedstaw swoje refleksje na temat najnowszej literatury polskiej.
- Duchowni jako bohaterowie utworów literackich. Omów na wybranych przykładach z różnych epok.
- Literackie rozmowy z Bogiem. Omów problem na podstawie wybranych utworów.
- Reportaż literacki – tradycje, gatunek, tematy, funkcja społeczna, stosunek do literatury. Omów na wybranych przykładach.
- Sonet w tradycji literackiej różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
- Antyczny wzorzec bajki a jej kontynuacja w polskiej tradycji literackiej. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Rola lektur w kształtowaniu osobowości bohaterów literackich. Omów na wybranych przykładach.
- Dziecko w literaturze romantycznej i pozytywistycznej – dokonaj porównania, odwołując się do wybranych utworów literatury polskiej.
- Pan Cogito a bohaterowie "Dżumy" A. Camusa i "Wieży" G. Herlinga – Grudzińskiego. Dokonaj porównania postaw bohaterów i wyznawanych przez nich wartości.
- Buntownicy i konformiści. Zaprezentuj wybranych bohaterów literackich i oceń ich postawy.
- Powstanie styczniowe jako źródło dramatów życiowych bohaterów utworów Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa, Stefana Żeromskiego i twórców współczesnych. Przedstaw i porównaj, odwołując się do wybranych utworów literackich.
- Rok perspektywy mityczno-historycznej w przedstawieniu rzeczywistości polskiej w "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej, "Przedwiośniu" Stefana Żeromskiego i "Kompleksie polskim" Tadeusza Konwickiego.
- Na podstawie wybranych utworów porównaj sposób kreacji świata i postawy twórców w ich wczesnych i ostatnich dziełach.
- Literatura jako wyraz przeżyć pokolenia. Rozważ, wybierając jedno pokolenie.
- Wpływ twórczości Henryka Sienkiewicza na świadomość narodową Polaków. Pisarz postaw heroicznych czy autor infantylnych komiksów? Nauczyciel patriotyzmu czy ksenofobii? Zajmij stanowisko wobec tych sadów, odwołując się do konkretnych tekstów.
- Bunt przeciw normom tworzenia – przedstaw motyw konfliktu pokoleń literackich na podstawie tekstów wybranych epok.
- Przemiany w sposobie narracji w wybranych utworach literatury polskiej i europejskiej od Balzaca do współczesności. Rozwiń temat na podstawie wybranych przykładów.
- Ton osobisty i ton obywatelski w literaturze romantyzmu i Młodej Polski Omów na podstawie wybranych przykładów.
- Różne obrazy i rola sił nieczystych w literaturze. Omów problem na wybranych przykładach.
- Prowincjonalność i uniwersalizm poezji Adama Mickiewicza – poeta znad Niemna, Polak czy mieszkaniec Europy? Uzasadnij swoją opinię na podstawie wybranych utworów poety.
- Ironia i autotematyzm w utworach romantycznych – odwołaj się do twórczości np. Byrona i Słowackiego.
- Sprawy osobiste i sprawy publiczne w listach romantycznych (omów na przykładzie Norwida, Krasińskiego, Chopina i innych).
- Mit artysty w dramacie młodopolskim (odwołaj się m.in. do "Wesela" Wyspiańskiego, dramatów Kisielewskiego i innych).
- Literaci w roli dziennikarzy, publicystów, reporterów... Przedstaw tę dziedzinę działalności wybranych autorów.
- Omów nawiązania do poezji romantycznej i parnasistowskiej w twórczości Adama Asnyka.
- Przedstaw poetycką fascynację codziennością w twórczości trzech wybranych poetów XX wieku.
- Sarmata o sobie i inni o Sarmacie. Odwołaj się do wybranych utworów literackich.
- Arkadie i utopie – literackie krainy szczęścia w utworach różnych epok – sposoby ich kreowania, funkcje i znaczenie.
- Uczony – władcą świata. Optymistyczna wizja nauki a doświadczenia współczesnego człowieka. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych tekstów.
- Świat jako labirynt, teatr, sen... Omów, odwołując się do wybranych przykładów.
- Kolęda polska (od Karpińskiego po czasy współczesne). Przedstaw dzieje i rozwój gatunku na podstawie wybranych kolęd.
- Poezja jako wyraz refleksji egzystencjalnej człowieka. Odczytaj wybrane utwory w kontekście filozoficznym.
- Antyutopia i parabola jako literackie przetworzenie doświadczeń totalitaryzmu. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przez siebie przykładów literackich (np. powieści A. Camusa, T. Konwickiego, G. Orwella, S. Lema, A. Huxleya).
- Żartem, serio, ironicznie. Różne sposoby mówienia o wadach Polaków. Rozważ na wybranych przykładach.
- Miłość fatalna, sentymentalna, spełniona. Porównaj literackie obrazy miłości, odnosząc je do kontekstu epoki.
- Poezja religijna dzisiaj – zróżnicowanie, sukcesy, porażki Omów na podstawie twórczości wybranych poetów współczesnych.
- Diabeł, anioł, duch – goście z zaświatów w literaturze. Omów ich funkcje na wybranych przykładach.
- Literackie portrety matek. Omów na wybranych przykładach.
- Spory w literaturze polskiej – przedstaw ich przyczyny, przebieg i skutki (np. Słowacki i Mickiewicz, Skamander i Awangarda Krakowska, Miłosz i Herbert).
- Motyw winy i kary w utworach literackich. Przedstaw różne sposoby jego funkcjonowania w literaturze.
- Saga rodzinna jako popularny temat literacki. Porównaj wybrane dzieła, wskazując ich podobieństwa i różnice.
- Bohaterki polskich utworów romantycznych. Co je łączy, a co dzieli? Omów temat, przywołując wybrane utwory literackie.
- Przedstaw swoje rozważania na temat różnych postaw człowieka wobec zła otaczającego świata. Odwołaj się do wybranych utworów.
- Komedie Fredry a "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza: świat przedstawiony, bohaterowie, liryzm.
- Córki – bohaterki literatury pięknej. Co je łączy, a co dzieli? Zaprezentuj temat, odwołując się do wybranych przykładów literackich, (np. "Treny" J. Kochanowskiego, "Balladyna" J. Słowackiego, "Ojciec Goriot" H. Balzaca, "Zbrodnia i kara" F. Dostojewskiego, "Lalka" B. Prusa, "Moralność pani Dulskiej" G. Zapolskiej, "Ferdydurke" W. Gombrowicza, "Anka" W. Broniewskiego i in.).
Źródło: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi
- Motywy antyczne i biblijne oraz sposób ich wykorzystania w twórczości wybranych poetów współczesnych.
- Koncepcje tragizmu i ich wyraz dramaturgiczny w teatrze antycznym, szekspirowskim i romantycznym.
- Omów, na podstawie znanych ci utworów, cechy poetyki renesansowej i barokowej.
- Utopia i antyutopia w literaturze wybranych epok.
- Swoistość filozofii życiowej i artystycznego kształtu bajek Ignacego Krasickiego na tle europejskiej i polskiej tradycji gatunku.
- Rola ironii w twórczości J. Słowackiego i jej literackie powinowactwa (np. W. Szekspir, G. Byron).
- Heroiczna koncepcja młodości i "choroba wieku" w wybranych utworach polskiego romantyzmu.
- Odmiany romantycznego indywidualizmu w twórczości wybranych autorów.
- Romantycy jako zwolennicy i wrogowie rewolucji.
- Komedie A. Fredry wobec romantyzmu i tradycji klasycystycznej.
- Wizerunki kobiet w literaturze polskiej i obcej.
- Portret artystyczny w wybranych utworach literackich (np. J. Kochanowski, J. Słowacki, C. K. Norwid, S. Wyspiański, W. Gombrowicz).
- Przemiana wewnętrzna jako motyw literacki i ważny element określający osobowość bohaterów literackich.
- J. Słowacki i W. Gombrowicz jako demaskatorzy mitów o Polsce i Polakach.
- Sposoby wykorzystania własnej biografii w pisarstwie twórców XIX i XX wieku (próba porównania).
- Konflikt pokoleń jako problem obecny w literaturze XIX i XX wieku.
- Różne obrazy miasta w twórczości wybranych pisarzy (np. A. Mickiewicza, B. Prusa, F. Dostojewskiego, W. Reymonta, S. Żeromskiego, M. Bułhakowa).
- Motyw gór i jego funkcje w literaturze w utworach literackich twórców wybranych epok (np. A. Mickiewicz, J. Słowacki, J. Kasprowicz, K. Przerwa-Tetmajer).
- W. Gombrowicz jako demaskatorzy mitów o naturze ludzkiej.
- Literatura faktu jako znamienne zjawisko kulturowe XX wieku.
- Jak kultura opowiada o nieludzkiej rzeczywistości? różne rodzaje narracji i narratora w prozie przedstawiającej wojnę i okupację (omów na wybranych przykładach).
- Różne oblicza literatury emigracyjnej (np. W. Gombrowicz, J. Lechoń, C. Miłosz, J. Mackiewicz, K. Wierzyński).
- Twórcze wykorzystanie możliwości języka we współczesnej poezji polskiej (S. Barańczak, M. Białoszewski).
- Motyw małej ojczyzny w literaturze polskiej XIX i XX wieku.
- Dziennik i pamiętnik w literaturze współczesnej (np. K. Brandys, M. Dąbrowska, G. Herling-Grudziński).
- Porównanie wybranych pozycji literackich dla młodego czytelnika w literaturze dawnej i współczesnej (np. K. Makuszyński i M. Musierowicz).
Źródło:Matura 2002. Język polski. Poradnik dla nauczycieli i uczniów, Łódź 2000.
- Różne sposoby funkcjonowania tradycji homeryckiej w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
- Mistrzowie i uczniowie wśród twórców literatury. Przedstaw, ujawniające się w dziełach, związki między ich twórczością.
- Twórczość Jana Kochanowskiego w tradycji literackiej późniejszych epok. Rozwiń temat na przykładzie wybranych utworów.
- Trudny problem dziedzictwa sarmackiego w literaturze epok późniejszych (na wybranych przykładach).
- Jednostka wobec zbiorowości w ujęciu twórców dwóch wybranych epok. Rozważ problem.
- Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych przykładach dzieł literatury dawnej lub/i współczesnej.
- Różnorodne ujęcia motywu utopii w wybranych utworach literackich.
- Utopie i antyutopie w literaturze – sposoby kreowania i ich funkcje. Omów na wybranych przykładach.
- Artysta jako bohater literacki. Omów na wybranych przykładach.
- Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza (np. J. Kochanowskiego, A. Mickiewicza, J. Słowackiego, A. Wata, W. Odojewskiego, F. Kafki, M. Bułhakowa).
- Biografia poety romantycznego jako tworzywo literackie. Omów na wybranych przykładach.
- Polacy w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich funkcje.
- Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Folklor jako inspiracja pisarzy w różnych epokach. Omów na wybranych przykładach.
- Poeta "syn tysiącleci" czy "dziecię wieku"? Przedstaw różne rozstrzygnięcia tego dylematu w poezji XIX i XX wieku.
- Różne sposoby wykorzystania kategorii czasu w wybranych utworach epickich lub/i dramatycznych różnych epok.
- Na wybranych przykładach z różnych epok objaśnij funkcję konwencji onirycznej w kreowaniu świata przedstawionego.
- Etos inteligenta i jego demaskacja. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
- Tradycja literacka kontynuowana i odrzucana w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. Omów na wybranych przykładach.
- Sposoby kreowania przestrzeni i czasu w twórczości Brunona Schulza. Przedstaw na wybranych przykładach.
- Kamienica jako przestrzeń życia człowieka. Rozważ na wybranych przykładach.
- Odwzorowywanie świata, prowokacja, eksperyment artystyczny. Refleksja na temat najnowszej literatury polskiej (np. O. Tokarczuk, A. Stasiuk, T. Tryzna, P. Huelle).
- Literatura faktu. Analiza i interpretacja tego zjawiska kulturowego XX wieku na wybranych przykładach.
- Rozważ, czy polski dramat współczesny stworzył swój typ bohatera.
- Dekalog bohaterów Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
- Twój region w polskiej geografii życia literackiego i kulturalnego (zjawiska, grupy, postaci). Przywołaj wybrane przykłady i uzasadnij wybór.
- Porównaj obrazy Gdańska i jego okolic, ukazane w literaturze współczesnej (np. G. Grass, S. Chwin, P. Huelle).
Źródło:Syllabus z języka polskiego 2002, Warszawa 2000.
• Online: 6 user(s)