Serwis Humanistyczny "Hamlet"
Konteksty

Rubens Peter Paul (1577-1640)

Najwybitniejszy malarz baroku flamandzkiego. Urodził się w 1577 r. w Siegen w Westfalii, zmarł w 1640 r. w Antwerpii. Pochodził z wykształconej warstwy mieszczańskiej i otrzymał gruntowne wykształcenie. Po krótkim okresie, który spędził jako paź na dworze księżniczki flamandzkiej, kształcił się u Tobi Verhaechta, pejzażysty, a następnie u Adama van Noorta – malarza historycznego i portrecisty, i wreszcie, u Otto van Veena, jednego z romanistów niderlandzkich. Po zakończeniu nauki u van Noorta został mistrzem i członkiem cechu w Antwerpii. W 1600 r. udał się w podróż do Włoch, gdzie spędził osiem lat, mieszkając głównie w Rzymie. Powstały tam – na zamówienie arcyksięcia Alberta de Bruxelles, trzy obrazy ołtarzowe dla kościoła Santa Croce in Gerusalemme: Koronowanie cierniem, Ukrzyżowanie i Odnalezienie Krzyża św.

Na sztukę Rubensa wywierali wpływ malarze rzymscy i weneccy. Jest to widoczne w kopiach, przerysowaniach, czerpaniu motywów od Tycjana i Tintoretta. W 1608 r. Rubens powrócił do Antwerpii i został nadwornym malarzem arcyksięcia. Otrzymał wiele zamówień od kościołów, dworu i patrycjatu co przyniosło mu sukcesy i uznanie. Do 1622 r. poszukiwał dróg artystycznego rozwoju. W latach 1610-11 namalował Podniesienie Krzyża, a w 1612-14 Zdjęcie z Krzyża (oba obrazy w Antwerpii, Onze-Lieve Vrouwe-kerk). Pod wieloma zamówieniami kościelnymi kryły się kontakty malarza z Jezuitami. Dla nich namalował Zwiastowanie Marii Panny (ok. 1610, Wiedeń, Kunsthistorisches Musem) oraz Wniebowzięcie Marii Panny (ok. 1613, tamże). Obraz ten najprawdopodobniej malowany był z myślą o głównym ołtarzu katedry w Antwerpii. W 1620 r. Rubens przyjął zlecenie na wykonanie 39 fresków w kościele Jezuitów w Antwerpii oraz obrazów ołtarzowych przedstawiających św. Franciszka i Cud św. Ignacego (Wiedeń, Kunsthistorisches Museun). Freski uległy zniszczeniu wskutek pożaru w 1718 r.

W latach dwudziestych tworzy dzieła o różnej tematyce: portrety, sceny myśliwskie, mitologiczne i historyczne, a także obrazy religijne. W 1622 roku Rubens ponownie wyruszył w podróż, tym razem jako najsłynniejszy artysta epoki i dyplomata. Kilkakrotnie jeździł do Paryża, aby tam, na zamówienie Marii de Medici stworzyć galerię w Pałacu Luksemburskim, złożoną z obrazów przedstawiających głównie sceny z życia Henryka IV i Marii de Medici. W 1625 r. ukończył ostatnie wielkie dzieło z tego cyklu. Druga planowana część cyklu nigdy nie została dokończona. Zamówienia z lat trzydziestych rozpoczęła praca przy ołtarzu w kościele św. Jakuba w Coudenbergu koło Brukseli. Ołtarz poświęcony był św. Ildefonsowi (1630-32, Wiedeń, Kunsthistorisches Museum). Ostatnim wielkim cyklem malarskim były Metamorfozy wykonane na zamówienie króla Hiszpanii Filipa IV. W latach trzydziestych XVII stulecia powstało kilka znakomitych obrazów kościelnych, m.in. Niesienie Krzyża – obraz przeznaczony do głównego ołtarza w opactwie Benedyktynów w Afflingen (1635, Bruksela, Musees Royaux des Beaux-Arts). W twórczości Rubensa z późnego okresu wyczuwa się tendencje realistyczne.

Źródło: Biblia w malarstwie, Warszawa 1992, wyd II