Średniowiecze – wybór
» Legenda o św. Aleksym (Ach krolu wieliki nasz)
» Tomasz z Celano, Dies irae (Dzień ów gniewu się nachyla)
» Bogurodzica (Bogu rodzica, Dziewica, Bogiem sławiena Maryja)
» Lament świętokrzyski (Posłuchajcie, bracia miła)
» Skarga umierającego (Ach! Moj smętku, ma żałości!)
» Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (Nade wszystko stworzenie więcszy)
» Kronika wielkopolska, O zdradzeniu miasta Wiślicy (było w Królestwie Lechitów)
» Gall Anonim, Kronika polska (XII w.) (fr.) (O żałosnej śmierci sławnego Bolesława)
» Błogosławieństwo (Niechaj Bóg będzie zawsze przed tobą)
Skarga umierającego
Utwór ten, znany z dwóch średniowiecznych przekazów: płockiego (1463) i wrocławskiego (1461-1470), jest prawdopodobnie przekładem czeskiej pieśni O rozdzieleniu duszy z ciałem (po 1422). Tematem jest narzekanie konającego człowieka na źle spełnione życie, lęk przed potępieniem, prośba o Boskie miłosierdzie – motywy znane z popularnych w średniowieczu tzw. sztuk dobrego umierania (zob. ars moriendi). Przekaz płocki jest wierszowaną pieśnią składającą się z 22 zwrotek ułożonych w kolejności abecedarnej – pierwsze litery pierwszych wierszy poszczególnych zwrotek zaczynają się od kolejnych liter alfabetu. Przekaz wrocławski natomiast posiada formę scenicznego widowiska (rozbicie tekstu na kwestie dialogowe, didaskalia), wiążącego się zapewne z obrzędami pogrzebowymi. Do tekstu Skargi umierającego dołączono tu krótką pieśń w formie dialogu o duszy opuszczającej ciało, znaną z późniejszych przekazów ludowych. Poniżej zamieszczamy płocki przekaz Skargi umierającego oraz wrocławski wiersza Dusza z ciała wyleciała.
Skarga umierającego A Ach! Moj smętku, ma żałości! |
Dusza z ciała wyleciała Dusza z cieła wylecieła, |
Źródło: Chrestomatia staropolska.