Jan Kochanowski (1530-1584), Wybór utworów

 » Na swoje księgi (Nie dbają moje papiery)
 » O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko, cokolwiek myślemy)
 » Na nabożną (Jeśli nie grzeszysz, jako mi powiadasz)
 » Do Mikołaja Firleja (Jesliby w moich książkach co takiego było)
 » O żywocie ludzkim (Wieczna Myśli , któraś jest dalej niż od wieka)
 » Ku muzom (Panny, które na wielkim Parnazie mieszkacie)
 » O kapelanie (Królowa do mszej chciała, ale kapelana)
 » O kznodzieji (Pytano kaznodzieje: "Czemu to, prałacie)
 » Do fraszek (Fraszki moje (coście mi dotąd zachowały))
 » Do dziewki (Daj, czegoć nie ubędzie, byś nawięcej dała)
 » Do snu (Śnie, który uczysz umierać człowieka)
 » Do gór i lasów (Wysokie góry i odziane lasy)
 » Do fraszek (Fraszki nieprzepłacone, wdzięczne fraszki moje)
 » Na dom w Czarnolesie (Panie, to moja praca a zdarzenie Twoje)
 » Człowiek Boże igrzysko (Nie rzekł jako żyw żaden więtszej prawdy z wieka)
 » Pieśń I (Ks. I) (Byś wszystko złoto posiadł, które – powiadają)
 » Pieśń II (Ks. I) (Serce roście patrząc na te czasy!)
 » Pieśń III (Ks. I) (Dzbanie mój pisany)
 » Pieśń IV (Ks. I) (Złota to strzała i krom wszego jadu była)
 » Pieśń V (Ks. I) (Kto ma swego chleba)
 » Pieśń VI (Ks. I) (Acz mię twa droga, miła, barzo boli)
 » Pieśń VII (Ks. I) (Trudna rada w tej mierze: przyjdzie się rozjechać)
 » Pieśń VIII (Ks. I) (Gdzieśkolwiek jest, Bożeć, pośli dobrą godzinę!)
 » Pieśń IX (Ks. I) (Chcemy sobie być radzi?)
 » Pieśń X (Ks. I) (Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry)
 » Pieśń XI (Ks. I) (Stronisz przede mną, Neto nietykana)
 » Pieśń XII (Ks. I) (Muszę wyznać, bo się już nie masz na co chować)
 » Pieśń XIII (Ks. I) (O piękna nocy nad zwyczaj tych czasów)
 » Pieśń XIV (Ks. I) (Patrzaj, jako śnieg po górach się bieli)
 » Pieśń XV (Ks. I) (Nie za staraniem ani prze mą sprawę)
 » Pieśń XVI (Ks. I) (Królom moc na poddane i zwierzchność dana)
 » Pieśń XVII (Ks. I) (Słońce już padło, ciemna noc nadchodzi)
 » Pieśń XVIII (Ks. I) (Czołem za cześć, łaskawy mój panie sąsiedzie)
 » Pieśń XIX (Ks. I) (Żal mi cię, niebogo)
 » Pieśń XX (Ks. I) (Miło szaleć, kiedy czas po temu)
 » Pieśń XXI (Ks. I) (Ty spisz, a ja sam na dworze)
 » Pieśń XXII (Ks. I) (Rozumie mój, prózno się masz frasować)
 » Pieśń XXIII (Ks. I) (Nieźle czasem zamilczeć, co człowieka boli)
 » Pieśń XXIV (Ks. I) (Zegar, słyszę, wybija)
 » Pieśń XXV (Ks. I) (Użałuj się, kto dobry, a potłucz zawiasy)
 » Pieśń I (Ks. II) (Przeciwne chmury słońce nam zakryły)
 » Pieśń II (Ks. II) (Nie dbam, aby zimne skały)
 » Pieśń III (Ks. II) (Nie wierz Fortunie, co siedzisz wysoko)
 » Pieśń IV (Ks. II) (W twardej kamiennej wieży i za troistymi)
 » Pieśń V (Ks. II) (Wieczna sromota i nienagrodzona)
 » Pieśń VI (Ks. II) (Królewno lutnie złotej i rymów pociesznych)
 » Pieśń VII (Ks. II) (Słońce pali, a ziemia idzie w popiół prawie)
 » Pieśń VIII (Ks. II) (Nie frasuj sobie, Mikołaju, głowy)
 » Pieśń IX (Ks. II) (Nie porzucaj nadzieje)
 » Pieśń X (Ks. II) (Może kto ręką sławy dostać w boju)
 » Pieśń XI (Ks. II) (Stateczny umysł pamiętaj zachować)
 » Pieśń XII (Ks. II) (Nie masz, i po drugi raz nie masz wątpliwości)
 » Pieśń XIII (Ks. II) (Panu dzięki oddawajmy)
 » Pieśń XIV (Ks. II) (Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie)
 » Pieśń XV (Ks. II) (Nie zawżdy Apollo strzela)
 » Pieśń XVI (Ks. II) (Nic po tych zbytnich potrawach; nic po tym)
 » Pieśń XVII (Ks. II) (Niegodzien tego ten świat zawikłany)
 » Pieśń XVIII (Ks. II) (Ucieszna lutni, w której słodkie strony)
 » Pieśń XIX (Ks. II) (Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy)
 » Pieśń XX (Ks. II) (Jaką, rozumiesz, zazdrość zjednałeś sobie)
 » Pieśń XXI (Ks. II) (Srogie łańcuchy na swym sercu czuję)
 » Pieśń XXII (Ks. II) (Proszę, jesli się z tobą co śpiewało)
 » Pieśń XXIII (Ks. II) (Nie zawżdy, piękna Zofija)
 » Pieśń XXIV (Ks. II) (Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony)
 » Pieśń XXV (Ks. II) (Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?)
 » Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe)
 » Tren II (Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić)
 » Tren III (Wzgardziłaś mną, dziedziczko moja ucieszona!)
 » Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna Śmierci, oczy moje)
 » Tren V (Jako oliwka mała pod wysokim sadem)
 » Tren VI (Ucieszna moja śpiewaczko! Safo słowieńska!)
 » Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory)
 » Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim)
 » Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!)
 » Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?)
 » Tren XI (Fraszka cnota! – powiedział Brutus porażony...)
 » Tren XII (Żaden ojciec podobno barziej nie miłował)
 » Tren XIII (Moja wdzięczna Orszulo, bodaj ty mnie była)
 » Tren XIV (Gdzie te wrota nieszczęsne, którymi przed laty)
 » Tren XV (Erato złotowłosa i ty, wdzięczna lutni)
 » Tren XVI (Nieszczęściu k'woli a swojej żałości)
 » Tren XVII (Pańska ręka mię dotknęła)
 » Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje)
 » Tren XIX (Żałość moja długo w noc oczu mi nie dała)
 » Pieśń świętojańska o Sobótce, Panna XI (Skrzypku, by w tej pięknej rocie)
 » Pieśń świętojańska o Sobótce, Panna XII (Wsi spokojna, wsi wesoła)

Pieśń XVII

Słońce już padło, ciemna noc nadchodzi,
Nie wiem, co za głos uszu mych dochodzi;
Postoję mało, a dowiem się pewnie,
Dlaczego płacze ta pani tak rzewnie.

Już to dziesiąte lato niebo toczy,
Jako me smutne zawsze płaczą oczy;
A dokąd mi się miły mój nie wróci,
Żaden na świecie troski mej nie skróci.

Już wszyscy inszy nazad przyjechali,
Którzy nieszczęsnej Troje dobywali;
Jam tylko sama bez męża została:
Sroga Fortuna, ta mi go zajźrzała.

Bodaj był w ten czas, gdy do Sparty płynął,
Ten cudzołożnik na morzu zaginął!
Uszłabych była tej ciężkiej żałości,
Przed którą prawie schną dziś moje kości.

Jako ptak, kiedy towarzysza zbędzie,
Nigdy na rózdze zielonej nie siędzie,
A między bory i pustymi lasy
Sam jeden lata po swe wszystkie czasy:

Tak ja, nieszczęsna, w jego niebytności
Muszę być zawżdy w trosce i w żałości;
Chronię się ludzi, sama nie wiem czemu,
Radam, gdy świadka nie mam płaczu swemu.

Bałam się zawżdy, póki wojna trwała,
Alem wżdy o nim, nieboga, słyszała;
Teraz nie wiedzieć, gdzie po świecie błądzi,
A wierne serce zawsze gorzej sądzi.

Troszczą mię, smutną, srogie morskie wody,
Troszczą mię wiatry i złe niepogody,
Troszcze mię wszystko, cokolwiek być może;
Tobie go ja tam poruczam, mój Boże!

I to mi czasem na myśl więc przychodzi
(Bo łacno, gdy chce, nieszczęście ugodzi),
Że moje serce prózno się frasuje,
A on podobno gdzie indziej miłuje.

Źleć by mi płacił moje życzliwości,
Bych miała doznać takiej niewdzięczności;
Bodajbych pierwej ostatnie skonała,
Niżli nowiny takiej doczekała!

Aleć ja dufam jego szczerej cnocie,
Że mię nie będzie chciał mieć w tym kłopocie;
Będzie pamiętał i statecznie chował
Miłość i wiarę, którą mi ślubował.

Usilne wiatry, co morzem władacie,
Jesli też kiedy, co to miłość, znacie,
Dodajcie mu tak szczęśliwego biegu,
Że wrychle stanie na ojczystym, brzegu!