Serwis Humanistyczny "Hamlet"
Konteksty

Bruegel (Breughel) Pieter Starszy (ok. 1529-1569)

Zwany Chłopskim. Urodził się ok. 1529 r. we wsi Brueghel w pobliżu Bredy, zmarł w 1569 r. w Brukseli. Bruegel jest najznamienitszym malarzem holenderskim XVI wieku, a wpływy jego malarstwa sięgają wieku XX-go. Pierwsze znane dzieła Bruegla to pejzaże, tworzące swój własny świat. Wśród nich znajduje się wspaniały obraz Port w Neapolu (ok. 1558, Rzym, Galleria Doria Pamphili), powstały po podróży do Włoch. Jedno z pierwszych swych malowideł i zarazem jedno z najsłynniejszych – Bruegel poświęcił Przysłowiom niderlandzkim (1559, Berlin, Staatliche Museen). Podobne w duchu, z mnogością postaci i scen są Walka Karnawału z Postem (1559) i Zabawy dziecięce (1559-60). Oba dzieła znajdują się w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu. Inna, równie ważna część twórczości Bruegla związana jest ściśle z wpływami Boscha. Należą tu m.in. dzieła: Triumf Śmierci (ok. 1562-63, Madryt, Prado), Szalona Greta (ok. 1563, Antwerpia, Museum Mayer van den Bergh) – będące symbolicznym obrazem bytu i działania człowieka.

Dzieła Bruegla były cenione i poszukiwane w Europie jeszcze za jego życia. Obecna w jego twórczości chrześcijańska etyka humanistyczna zasługuje na specjalną uwagę. Była wielokrotnie przekazywana niezwykłym językiem artystycznym, który w naszych oczach stawia autora wysoko ponad obyczajami i uwarunkowaniami współczesnej mu epoki. Wspaniałe dzieło Wieża Babel (1563, Wiedeń, Kunsthistorisches Museum) odbieramy jako ostrzeżenie przed brakiem rozumu, przekraczaniem miary, a szczególnie przed tak ludzką cechą, jak przecenianie samego siebie. Jego twórczość malarska, w tym także dzieła o tematyce religijnej znalazły wielu kontynuatorów i naśladowców: Pieter Bruegel Młodszy, Jan Bruegel Starszy, David Tenier Starszy i inni.

Pieter Bruegel Starszy zapoczątkował tworzenie tzw. "obrazów chłopskich", odrębnego gatunku popularnego w XVII a nawet i w XIX wieku (np. Adriaen Breouwer i Jean Francois Millet). Indywidualny i odważny styl Bruegla zwracał uwagę jeszcze w XX wieku i miał szczególny wpływ na ekspresjonistów.

Źródło: Biblia w malarstwie, Warszawa 1992, wyd II